تدوین استراتژی در سطح کلان به کمک فرایند تحلیل شبکهای (ANP)
چکیده
هدف پژوهش حاضر انتخاب استراتژی کلان (استراتژی تهاجمی، تدافعی، ثبات) برای شرکت ایران خودرو می باشد و از نظر هدف کاربردی و به شیوه توصیفی انجام شده است. شیوه جمع آوری دادهها در این پژوهش پرسشنامه میباشد که در شرکت ایران خودرو توزیع و توسط مدیران و کارشناسان ارشد این شرکت تکمیل گردید. در این پژوهش ابتدا معیارهای تصمیمگیری شرکت شناسایی شدند و سپس به کمک فرایند تحلیل شبکهای استراتژیهای کلان اولویتبندی گردیدند و به این نتیجه دست یافت که برای شرکت ایران خودرو استراتژی تهاجمی از بین استراتژیهای دیگر اولویت بیشتری را داراست و این استراتژی بهعنوان مناسبترین استراتژی کلان برای این شرکت انتخاب گردید.
واژههای کلیدی: مدیریت استراتژیک، استراتژی کلان، تصمیم گیری چند معیاره، فرآیند تحلیل شبکه ای
1- مقدمه
باتوجه به محیط متحول و در حال تغییر فقط داشتن یک استراتژی مناسب می‌تواند به بنگاه در تداوم حیات و کسب مزیت رقابتی کمک کند. استراتژی یک برنامه نیست بلکه یک طرز نگرش است که اساس آن بر تشخیص فرصتهای اصلی و محقق ساختن منافع نهفته در آن قرار دارد [1]. مقصود از تدوین استراتژی تعیین ماًموریت شرکت، شناسایی نقاط قوت و ضعف داخلی سازمان، تعیین هدفهای بلند مدت، در نظر گرفتن استراتژیهای گوناگون و انتخاب استراتژیهای خاص جهت ادامه فعالیت میباشد [2]. در دنیای رقابتی امروز به طور قطع، میتوان گفت که هر استراتژیای برای تمامی سازمانها مناسب نیست. اگر استراتژی برای یک سازمان مطلوب و موثر باشد، لزوماً در دیگر سازمانها مفید نخواهد بود. همگام با روند جهانی افزایش گرایش به بهرهگیری از ابزارها و تکنیکهای مدیریت استراتژیک، در کشور ما نیز به دلایلی از جمله خصوصی سازی و آمادگی جهت پیوستن به سازمان تجارت جهانی، احساس نیاز به بکارگیری موثر چنین ابزارهایی رو به افزایش است [3]. منابع در دسترس سازمانها محدود است، متاسفانه اغلب شرکتها و موسسات به دلیل فقدان الویت بندی مناسب در شاخصهها و معیارها، بسیاری از منابع خود را از دست میدهند و همواره انتخاب مهمترین و کاربردیترین استراتژی (با در نظر گرفتن محدودیت منابع سازمانی و هزینه‌بر بودن استراتژی‌ها) که ارزش تخصیص منابع را داشته باشد، چالش اصلی مدیران است [4]. امروزه رشد روز افزون سازمانها و رقابت برای تحصیل سهم بیشتر بازار، ضرورت وجود برنامه استراتژیک مناسب را دو چندان می نماید. به طور کلی استراتژی های کلان به سه دسته استراتژی های تهاجمی، استراتژی تدافعی و استراتژی ثبات قایل تقسیم می باشند [13]. استراتژی تهاجمی، استراتژیست که در طی آن، سازمانها درصدد افزایش سود و تسخیر بازارهای بیشتری هستند، معمولا این استراتژی هنگامی اتخاذ میگردد که نتیجه تجزیه و تحلیل عوامل محیطی و داخلی مساعد باشند. در حالی که استراتژی تدافعی، هنگامی اتخاذ می گردد که حیات یک سازمان مورد تهدید قرار گرفته و امیدی به رقابت موثر وجود نداشته باشد. استراتژی ثبات نیز تمرکز بر حمایت و اصلاح روند کنونی دارد [5]. با توجه به تحولات و تغییرات بوجود آمده در فضای کسب و کار بین المللی و تاثیر آن بر اقتصاد ملی کشورها، به خصوص بر روی بخش صنعت، رقابت سنگین بین قدرتهای خودروسازی جهان شکل گرفته است [6]. همانگونه که بیان شد به علت محدود بودن منابع سازمانی و فضای رقابتی شدید، شرکتها باید از استراتژی مناسب برای رسیدن به اهداف خود استفاده کنند. شرکت ایران خودرو به عنوان تولید کننده انواع خودرو از این قاعده مستثنی نبوده و در راستای تثبیت و بهبود موقعیت رقابتی خویش درصدد تدوین استراتژی و انتخاب مناسبترین استراتژی برآمده است، که فرایند اجرای آن، موضوع مقاله حاضر را در بر میگیرد و هدف اصلی این پژوهش عبارتست از: شناسایی معیارهای تصمیمگیری و انتخاب مناسبترین استراتژی با استفاده از فرایند تحلیل شبکهای.
2- مبانی نظری و پیشینه تحقیق
2-1- تعاریف مفهمومی
· مدیریت استراتژیک
مدیریت استراتژیک فرایند تضمین دست یابی سازمان به فواید ناشی از به کارگیری استراتژیهای سازمانی مناسب و همچنین هنر و علم فرمول بندی، اجرا و ارزیابی تصمیمات چند بعدی با تأکید بر یکپارچه سازی عوامل مدیریت، بازاریابی، امور مالی، تولید و خدمات و غیره می باشد [7].
· استراتژی کلان
استراتژی کلان سازمان، تعیین کننده جهتگیری اصلی سازمان با در نظر گرفتن مجموعه عوامل محیطی و درونی است. به طور کلی استراتژیهای کلان شامل:
استراتژی تهاجهی: وجهی از گرایش استراتژیک شرکت را پوشش میدهد که در مقایسه با رقبایش، به سرعت منابع را برای بهبود موقعیت بازار به کار میبرد. این استراتژی، سرمایهگذاری قابل ملاحظهای را میطلبد و تاکیدش بر توسعهی سهم بازار است [8].
استراتژی تدافعی: منعکس کننده رفتارهایی با هدف محافظت از موقعیت بازار در برابر هر تلاشی برای توسعهی آن است. برخلاف اقدامات بعد تهاجهی، تاکیدش روی کاهش هزینه و کسب کارایی است [8].
استراتژی ثبات: یک نوع استراتژی که ما بین دو استراتژی فوق قرار می گیرد، تلاش می کند تا به مجموعه ای محدود و با ثبات از کالا و خدمات دست یابد، اما با دقت از مجموعه ای منتخب از تحولات جدید و خوش آتیه در صنعت خود پیروی می کند [9].
· تصمیمگیری چند معیاره
روش تصمیمگیری چند معیاره شامل یک سری از تکنیکها (از جمله جمع وزنها یا تحلیلهای همگرایی) است که اجازه می دهد، طیفی از معیارهای وابسته به یک مبحث امتیازدهی و وزن دهی شده و سپس بوسیله کارشناسان و گروههای ذینفع رتبه بندی شوند [10].
· فرایند تحلیل شبکهای
فرایند تحلیل شبکهای، یکی از تکنیکهای تصمیمگیری چندمعیاره (MCDM) موسوم به فرایند تحلیل سلسله مراتبی یا روش تحلیل سلسله مراتبی توسعه یافته است که طی آن سلسله مراتب به شبکه‌ها تبدیل شده‌اند. در روش تحلیل سلسله مراتبی، مسائل به چند سطح مختلف تجزیه می‌شوند و مجموع این سطوح تشکیل یک سلسله مراتب را میدهد. در این روش، هر یک از عناصر، به عناصر سطح بالاتر وابسته می‌باشند. این امر نیز ضعف‌های اصلی این روش به شمار می‌رود [14]. همچنین شمار معیارهای قابل بهرهگیری در این فرایند تحلیل سلسله مراتبی محدود است و برتری اساسی مدل تحلیل شبکهای بر این روش این است که فرایند تحلیل شبکهای وابستگی درونی بین معیارها را در نظر می گیرد ولی فرایند تحلیل سلسله مراتبی این وابستگی را در نظر نمی گیرد [15].
برای دانلود متن کامل مقاله اینجا کلیلک نمایید
برخی معیارها مانند سن یا قیمت یک عدد ثابت هستند. برای این منظور مقایسه زوجی نیازی به دیدگاه کارشناسی ندارد. ادامه مطلب ...