فرآیند تحلیل شبکه ای

مروری بر ادبیات بحث فرآیند تحلیل شبکه ای

چکیده: 

از آنجا که تصمیم گیری مهمترین فاکتور تعیین کننده در سازمانها می باشد، انتخاب متدولوژی مناسب و جامعی که ما را به سمت تصمیم گیری های صحیح تر سوق دهد امری حیاتی است. یکی از روشهای کاربردی تصمیم گیری چند معیاره، فرآیند تحلیل شبکه ای است که در این مقاله به مرور ادبیات موضوع و تحقیقات انجام شده در آن از نقطه نظر کاربردی پرداخته می شود. به بیان دیگر، این مقاله با یک نگرش خاص بر فرآیند تحلیل شبکه ای، این تکنیک را از زوایای مختلف کاربردی مورد توجه قرار داده است و سعی داشته با گردآوری مقالات مختلف و دسته بندی آنها، تصویری منسجم از کاربردهای گوناگون این تکنیک را در ذهن خواننده ایجاد نماید. در این مقاله به مرور تحقیقات انجام شده در حوزه کاربردهای فرآیند تحلیل شبکه ای در حوزه های تولید و خدمات، بازاریابی و تجارت، مدیریت دانش، منابع طبیعی، مکان یابی، استراتژی و انتخاب و ارزیابی تامین کنندگان پرداخته شده است

کلید واژه: تصمیم گیری، فرایند تحلیل شبکه ای، تصمیم گیری چند معیاره

 دانلود متن کامل 

ANP

An ANP–SWOT approach for interdependency analysis and prioritizing

the Iran's steel scrap industry strategies

a b s t r a c t

Supplying raw materials plays a central role in the Iran's crude steel plants. Iran's scrap recycling industry, as a major supplier of steel scraps, requires identifying and performing the efficient strategies to utilize the substantial amount of steel scrap. In this research, by designing a model and implementing the efficient strategic factors (Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats), via the SWOT analysis, the appropriated strategies, SO, ST, WO and WT are determined. This model consists of four factors, 14 sub-factors and eight strategies. Since the SWOT method is unable to rank the factors and strategies, the MADM technique is applied to prioritize them. The dependency between the factors affects the priority of strategies. Therefore, AHP and ANP methods are applied discretely to examine whether the dependency among the factors changes the priorities of strategies. Comparison of the outcomes from the AHP and ANP methods presents that the dependency among the factors in ANP method causes major changes in ranking the alternatives particularly for the principal alternatives.

Introduction

The intensive consumption of non-renewable mineral resources, leads to further utilization of metal scraps as one of the most significant substitution of raw material in the metal industry. In many countries, after classification and cleaning, metal scraps are crushed and turned into powders for different industrial applications. Steel is the most consumed metal in the world. It is produced from iron ore or scrap through variety of processes. Steel scrap generally is obtained from recycling of the appliances, foods packages, outdoors wastes, industrial metal wastes, rebuilding production lines, machineries, and scabbed cars and ships. The

amount of scrap recycling in each country depends on different factors such as economic development level, steel consumption

and production rate as well as the accumulated metal scraps. Iran's steel industries with 20 million tons of crude steel production capacity as well as 14.5 million tons of annual productions in 2012, is the 15th crude steel producer in the world (WSA, 2013). According to the Iran steel industry master plan, 

download full text

ANP - SWOT

Where is the way for rare earth industry of China: An analysis via ANP-SWOT approach

Abstract

China monopolizes the rare earths resource, production, consumption, and export of rare earth products, while it has less opportunity to control the international market price. The issues of over-exploitation, excessive production and environmental pollution in China tend to be serious for a long time. In addition, poor scientific and technological innovation abilities limit the development of domestic rare earth industry. The Chinese government has implemented a series of export restriction policies to solve these problems. Due to the trade tension, the export restriction policies are abolished, and the China's rare earth firms will meet new problems. This study aims to provide an ANP-SWOT approach for interdependent analysis and prioritizing the rare earth industry in China. We analyze the internal and external environment factors, develop five short-term strategies and four long-term strategies to determine the optimal strategy of rare earth industry development plan. The results show that the best short-term development strategies for China's rare earth industry are the protection of key resources, mining right integration, and the best long-term strategies are establishing of national strategic reserve system of rare earth and improving the technical innovation capacity.

Keywords

• China's rare earth industry; 
• SWOT analysis; 
• AHP; 
• ANP; 
• Strategy management

1. Introduction

 Rare earth elements (REE) are the general name of 17 metal elements and their compounds, which are widely used in various areas of national economic development because of their unique physical and mechanical properties. REE are also essential strategic resources which play irreplaceable roles in energy conservation, environmental protection, aerospace, military, agriculture and pharmaceutical sectors (BGS, 2011; Webelements, 2011; McLellan et al., 2013). Despite their global distribution, REE are mined mainly in China. China produced 95,000 t REE in 2011. China's share of global production decreased from 95% in 2009 to 86% in 2012 (Tse, 2011). China has a near monopoly on the production of REE minerals, concentrates, and metals (Levkowitz and Beauchamp-Mustafaga, 2010). China's rare earth industry shift from exporting REE in their raw forms to the producing magnets. In 2010, China controlled 97% of rare earth ores, 97% of REOs, 89% of rare earth alloys, 75% of neodymium iron boron magnets industry and 60% of the samarium cobalt magnets industry (U.S.Government Account ability Office (GAO), 2010). And now, it produces finished products such as electric motors, batteries, and LCDs (Mancheri, 2012). With approximately 23% of the world’s total rare earth reserves, China has been satisfying more than 90% of the world’s demand for decades (MOC, 2014a). China has a near monopoly on the supply of REE minerals, concentrates, and metals (Hedrick, 1997; Levkowitz and Beauchamp-Mustafaga, 2010; Humphries, 2012). China became the world’s leading producer and exporter of REE in 2000 (Mancheri, 2015). Inner Mongolia Baotou Steel Rare Earth Hi-Tech Co., is China’s single largest producer (Hurst, 2010). However, the supply power does not bring the corresponding pricing power. The reasons of the pricing power deficiency are lagging of high-end application development, disorder of export order, low industry concentration ratio and the short industry chain (Wang, 2011; Song et al., 2011; Yu and Yi, 2013; Tang, 2013). Moreover, the great mining value and the unsustainable policy orientation that China merely treated rare earth as a general resource and a tool to earn exchanges by the export tax rebate in early China (Wübbeke, 2013; Han et al., 2015). Although China's REE industry has become a government-sponsored project, the current situation of REE industry still has some severe problems: inefficient production (often with processing recovery rates below 10%) (State Council, 2012), low prices, fast depletion rates,horrendous pollution, over-exploitation and lax control (Wübbeke, 2013; Wang et al., 2015). Consequently, China executed some policies to solve these problems, including total control of mining quantities, industry reorganization, mandatory production plans, export quota, export tariff, resource taxes and so on (Schlinkert and van den Boogaart, 2015). The implementation of these policies, to a certain extent, alleviates the pressure on domestic resources and the environment.

downloal full text

ANP

Measuring the performance of knowledge resources using a value perspective: 

integrating BSC and ANP

Abstract Purpose – This paper aims to provide insight into how knowledge resources in R&D organizations can be effectively and separately measured for knowledge sharing and transfer. Knowledge is recognized as a durable strategic resource to obtain sustainable competitive advantage. Design/methodology/approach – The paper proposes a theoretical framework integrating an analytic network process (ANP) with a balanced scorecard (BSC) to measure the performance of knowledge resources under value perspective. Four indicators and three knowledge value (KV) components including labor value, technology value and utilization value are discussed. The model construction, problem structuring and calculation procedure for measuring the performance of knowledge resources based on ANP and BSC are demonstrated. Findings – Despite a number of models to assess the performance of knowledge resources being proposed, they highlighted a need for separately measuring under value perspective. With the aim of filling this gap, the main finding of the paper is to clarify relevant issues, providing a better framework for assessment of the performance of knowledge resources. Research limitations/implications – To handle the dynamic nature of knowledge, the research should take into account more advanced methods to measure the performance of knowledge resources. Both qualitative and quantitative methods should be utilized in future research. Practical implications – The consequences of measuring the performance of knowledge resources under value perspective may help managers to organize and arrange the separate knowledge resources, improving the knowledge resources exchange between different institutions in R&D organizations. Originality/value – The main contribution of this paper lies in the development of a comprehensive model, which incorporates diversified issues for conducting the performance of knowledge resources under value perspective.

 Keywords Balanced scorecard, ANP, BSC, Analytic network process, Knowledge resource, The performance of knowledge resources 

Paper type Research paper

1. Introduction 

Knowledge is recognized as a durable and sustainable strategic resource that aids in the acquisition and maintenance of competitive advantages (Marr et al., 2004). It is one of the most vital resources for organizational competitiveness (Ahn and Chang, 2004; Hsieh et al., 2009; Witherspoon et al., 2013; van den Berg, 2013), particularly for R&D organizations, which focus on creating and utilizing knowledge to obtain sustainable competitive advantages. R&D organizations increasingly rely on knowledge management to complement and contribute to their own knowledge resources, which can be leveraged for competitive positioning. To gain and sustain competitive advantages in a global economy, R&D organizations need to effectively mobilize and manage their knowledge resources (Liebowitz et al., 2007; Wang and Chang, 2007). It is very important to measure knowledge resources to attain effective knowledge management. Knowledge resource evaluation is a key issue in knowledge management and sharing (Lee et al., 2005; Wong et al., 2014). Without valid and reliable measurement, it becomes very difficult to develop a comprehensive theory of knowledge or knowledge resources. However, the inherently intangible characteristic of knowledge makes its measurement difficult (Ahn and Chang, 2004; Chen et al., 2009). In fact, although significant research exists in areas such as knowledge sharing and knowledge resource measurement (Edvinsson and Malone, 1997; Wilkins et al., 1997; Dekker and De, 2000; Bontis, 2001; Kreng and Tsai, 2003; Carlucci and Schiuma, 2007; Chen, 2011; Schiuma et al., 2012; Calabrese et al., 2013; Witherspoon et al., 2013; and Wong et al., 2014), little is known about the applied approaches and tools available to assess the value of separate knowledge resources in R&D organizations.

download full text

فرآیند تحلیل شبکه ­ای

بکارگیری فرآیند تحلیل شبکه ­ای (ANP) در الویت بندی خط­مشی­های بازاریابی دوره عمر کالا

 

چکیده

هدف پژوهش حاضر الویت­بندی خط­مشی­های بازاریابی برای شرکت آذر باتری ارومیه بوده و به شیوه توصیفی انجام شده است. در این پژوهش ابتدا با توجه به تغییرات میزان فروش شرکت آذر باتری مشخص گردید که کالای این شرکت در مرحله رشد قرار دارد و برای این مرحله می­توان چهار خط­مشی افزایش کیفیت و افزایش ویژگی جدید به کالا، وارد شدن به قسمت­های جدیدی از بازار، استفاده از کانال­های توزیع جدید و کاهش قیمت فروش برای جلب لایة بعدی خریدارانی که به قیمت فروش حساس هستند را برشمرد. سپس اقدام به توزیع پرسشنامه در شرکت آذر باتری گردید و داده­های جمع آوری شده با استفاده از نرم ­افزار Super Decision  و فرآیند تحلیل شبکه­ای (ANP) تجزیه و تحلیل و خط­مشی­های بازاریابی الویت­بندی شدند. نتایج حاکی از آن بود که وارد شدن به قسمت­های جدیدی از بازار بالاترین الویت را داراست.

 

واژه‌های کلیدی: دوره عمر کالا، خط­مشی­های بازاریابی، تصمیم­گیری چند معیاره، فرایند تحلیل شبکه­ای

 

1- مقدمه

منابع در دسترس سازمان­ها محدود است، متاسفانه اغلب شرکت­ها و مؤسسات به دلیل فقدان الویت بندی مناسب در شاخصه­ها و معیارها، بسیاری از منابع خود را از دست می­دهند (رضوانی و همکاران، 1385). موفقیت در بازارهای پرچالش مستلزم آمادگی لازم برای کاهش آگاهانه تهدیدات و استفاده از فرصت­هاست و شرکت­های کسب­ و کار باید در محیط­ نامطمئن به این چالش­ها پاسخ گویند. تحولات در بازار، شرکت­ها را در اتخاذ خط­­مشی مناسب به اشتباه می­اندازد (دکتر حمیدرضا سعیدنیا و همکاران، 1385). شرکت­ها به دلیل تغییر شرایط اقتصادی و یکسان نبودن فعالیت­های رقابتی معمولا به این نتیجه می­رسند که در خلال دوره عمر کالا بایستی خط­مشی بازاریابی خود را مورد بازنگری قرار دهند. در نتیجه یک شرکت باید خط­مشی­هایی مناسب آن مرحله از دوره عمر کالای خود را طراحی کند. دوره عمر کالا مفهوم با اهمیتی است که آگاهی­هایی دربارة جنبه­های رقابتی پویا در اختیار ما قرار می­دهد (کاتلر، 1389: 379). چرخة عمر محصول، می­تواند بیانگر تغییراتی باشد که شرکت در مسیر حرکت محصول در چرخه عمر خود، اعمال می­کند. شکل چرخه عمر محصول، بین صنایع و درون صنایع، بسیار متفاوت است. یک تحقیق، 12 نوع چرخه عمر محصول را شناسایی کرده است، اما معمولا آن را s شکل (منحنی کلاسیک) می­دانند که از دوره­های معرفی، رشد، بلوغ و افول تشکیل شده است (رضوانی و همکاران، 1389). همه کالاها دارای عمر s شکل نیستند. بعضی از کالاها متولد می­شوند و بلافاصله وارد مرحله زوال می­شوند. دوره توقف بعضی از کالاها در مرحله بلوغ، نسبتا طولانی است. کالاهایی هم هستند که پس از ورود به مرحله زوال، مجدداً با تبلیغات گسترده یا تجدید جایگاه در بازار، وارد مرحله رشد شده­اند. یک شرکت باید چگونگی مراحل مختلف دوره عمر کالای خود را بدرستی بشناسد تا بتواند با توجه به این مراحل، خط مشی­های معقول و منطقی را در بازار در پیش گیرد. این همان مسئله خط مشی دوره عمر کالا است. خط مشی­های بازاریابی به نوبه خود بر عملکرد کالا در مراحل بعدی دوره عمر آن تأثیر می­گذارد (کاتلر و همکاران، 1386: 409).  باید در نظر داشته باشیم که کالاها عمر محدودی دارند و فروش کالا مراحل شاخصی را طی می­کند و در هر مرحله هم فروشنده با چالش­ها، فرصت­ها و مسائل و مشکلات متفاوتی روبه­روست. سودآوری در مراحل مختلف دوره عمر کالا افت و خیزهای خاص خود را دارد. کالاها در مراحل مختلف دوره عمر خود به خط مشی­های متفاوتی در زمینة بازاریابی، مالی، تولید، خرید و تدارکات و منابع انسانی نیاز دارند (کاتلر، 1385: 380). همانگونه که بیان شد به علت محدود بودن منابع سازمانی و فضای رقابتی شدید، شرکت­ها باید از خط مشی مناسب برای رسیدن به اهداف خود استفاده کنند. شرکت آذر باتری به عنوان تولید کننده انواع باتری برای خودروهای سبک و سنگین از این قاعده مستثنی نبوده و در راستای تثبیت و بهبود موقعیت رقابتی خویش درصدد الویت بندی خط­مشی­های بازاریابی برای کالای خود برآمده است که فرآیند اجرای آن، موضوع مقاله حاضر را در بر می­گیرد. و این پژوهش دو هدف اصلی را دنبال می­کند: 1- مشخص کردن مرحله عمر کالای شرکت آذر باتری، 2- ترتیب الویت خط­مشی­های بازاریابی در آن مرحله برای شرکت آذر باتری. که در این پژوهش برای تحقق هدف اول و مشخص شدن مرحله دوره عمر کالا از میزان فروش شرکت در سال­های اخیر استفاده شده و هدف دوم با به­کارگیری فرایند تحلیل شبکه ای در اولویت­بندی خط مشی­های بازاریابی میسر گردیده است.

 

2. مبانی نظری و پیشینه تحقیق

 

2-1. تعاریف مفهمومی

·     دوره عمر کالا

هر کالایی دوره عمر خاص خود را دارد. دوره عمر کالا از چهار مرحله کاملاً مجزا، به شرح زیر تشکیل می­شود. (کاتلر، 1385)

1-  معرفی: دوره ای که در آن کالا به بازار معرفی می­شود و رشد فروش کند است. سود نیز بدلیل هزینه­­های نسبتاً سنگین عرضه کالا، تقریباً صفر است.

2-  رشد: دوره ای است که کالا در بازار مورد قبول واقع می­شود و سودآوری به طور قابل ملاحظه­ای افزایش می­یابد.

3-  بلوغ: در این دوره از رشد فروش کاسته می­شود، چرا که کالا توسط اکثریت خریداران بالقوه پذیرفته شده است. سودآوری در این دوره تثبیت می­شود یا کاهش می­یابد، چرا که برای دفاع از موقعیت کالا در مقابل رقبا هزینه­های بازاریابی را باید افزایش داد.

4-  زوال: در این دوره فروش تحت تأثیر عوامل مختلف کاهش یافته و سودآوری تحلیل می­رود.

 

·     خط­مشی­های بازاریابی دوره عمر کالا

 مدیریت می­تواند در مرحلة معرفی یکی از چهار خط­مشی زیر را انتخاب کند:

 خط­مشی بهره­برداری سریع، خط­مشی بهره­برداری کند، خط­مشی نفوذی سریع، خط­مشی نفوذی کند

 در مرحله رشد شرکت برای حفظ رشد سریع بازار تا جایی که ممکن است، از خط­مشی­های زیر استفاده می­کند:

 افزایش کیفیت و افزایش ویژگی جدید به کالا، وارد شدن به قسمت­های جدیدی از بازار، استفاده از کانال­های توزیع جدید، کاهش قیمت فروش برای جلب لایة بعدی خریدارانی که به قیمت فروش حساس هستند

خط­مشی­های بازاریابی در مرحله بلوغ شامل اصلاح بازار، اصلاح کالا، اصلاح ترکیب عناصر بازاریابی می­باشند.

خط­مشی­های بازاریابی در مرحله زوال نیز به شرح زیر می­باشد:

افزایش سرمایه­گذاری شرکت (برای تسلط بر بازار یا تقویت جایگاه رقابتی خود)

حفظ میزان سرمایه­گذاری شرکت، کاهش انتخابی میزان سرمایه­گذاری شرکت از طریق حذف گروه مشتریانی که سودآور نیستند، برداشت (دوشیدن) سرمایه­گذاری شرکت برای کسب نقدینگی، فروش دارایی­های شرکت با بالاترین قیمت ممکن. (کاتلر، 1385)

 

·    تصمیم‌گیری چند معیاره

روش تصمیم­گیری چند معیاره شامل یک سری از تکنیک­ها (از جمله جمع وزن­ها یا تحلیل­های همگرایی) استکه اجازه می دهد، طیفی از معیارهای وابسته به یک مبحث امتیازدهی و وزن دهی شده و سپس بوسیله کارشناسانو گروه­های ذینفع رتبه بندی شوند. (آذر و همکاران، 1389)

 

·    روش تحلیل شبکه‌ای

فرایند تحلیل شبکه‌ای، یکی از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره (MCDM) موسوم به فرایند تحلیل سلسله مراتبی یا روش تحلیل سلسله مراتبی توسعه یافته است که طی آن سلسله مراتب به شبکه‌ها تبدیل شده‌اند. در روش تحلیل سلسله مراتبی، مسائل به چند سطح مختلف تجزیه می‌شوند و مجموع این سطوح تشکیل یک سلسله مراتب را می‌دهد. در این روش، هر یک از عناصر، به عناصر سطح بالاتر وابسته می‌باشند. این امر نیز ضعف‌های اصلی این روش به شمار می‌رود (توماس،2009). همچنین شمار معیارهای قابل بهره‌گیری در این فرایند تحلیل سلسله مراتبی محدود است و برتری اساسی مدل تحلیل شبکه­ای بر این روش این است که فرایند تحلیل شبکه­ای وابستگی درونی بین معیارها را در نظر می گیرد ولی فرایند تحلیل سلسله مراتبی این وابستگی را در نظر نمی گیرد. (لانگ و همکاران، 2009)

متن کامل مقاله

فرایند تحلیل سلسه مراتبی AHP

استفاده  از رویکردهای  QFD و AHP در انتخاب تامین‏کننده

با مطالعه موردی در شرکت زمزم

چکیده

فرآیند انتخاب تامین‏کننده با اهمیت‌ترین متغییر در مدیریت موثر شبکه زنجیره تامین مدرن می­باشد چرا ­که در دستیابی به محصولات با کیفیت بالا و رضایت مشتری کمک شایانی می­­کند. یک انتخاب تامین­کننده موثر به مدل­های تجزیه و تحلیلی توانمند و ابزارهای پشتیبانی تصمیم­­گیری برای توانایی ایجاد توازن بین معیارهای چندگانه ذهنی و عینی نیازمند است. همچنین لازم به ذکر می‌باشد که اکثر سازمان­های تولیدی با بیش از یک معیار برای انتخاب تامین­کننده خود مواجه می­باشند. در این مقاله به­کمک روش AHP به منظور اولویت بندی ویژگی‌های مشتری و استفاده از دو سری از خانه­های کیفیت در مدلQFD ، روشی جدید برای انتخاب بهترین تامین‏کننده ارایه گردید و در انتها برای سنجش کارایی روش پیشنهادی، به اجرای آن در شرکت زمزم پرداخته شده است.

 

کلمات کلیدی: انتخاب تامین­کننده، AHP، QFD، تصمیم‏گیری چند معیاره.

1 مقدمه

یکی از فعالیت‏های مقدماتی یک مدل زنجیره، ارزش تهیه خدمت برای مشتری به‏وسیله افزایش ارزش در شبکه زنجیره آن می­باشد. به‏علاوه، هدف هر سازمانی افزایش ایجاد ارزش در حین کاهش هزینه­هاست؛ بنابراین، انتخاب تامین‏کننده یک مساله کلیدی و حیاتی در زنجیره ارزش هر سازمانی می­باشد [1]. فرآیند انتخاب تامین‏کننده با اهمیت­ترین متغییر در مدیریت موثر شبکه زنجیره تامین مدرن است چرا که در دستیابی به محصولات با کیفیت بالا و رضایت مشتری کمک شایانی می­کند [2]. یک انتخاب تامین‏کننده موثر به مدل‏های تجزیه و تحلیلی توانمند و ابزارهای پشتیبانی تصمیم­گیری برای توانایی ایجاد توازن بین معیارهای چندگانه ذهنی و عینی نیازمند است [3]. در یک مرور جامع توسط وبر و همکارانش مشخص گردید که اکثر سازمان‌ها با بیش از

یک معیار برای انتخاب تامین‏کننده خود مواجه می‌باشند [4]. بنابراین تصمیم­گیری برای انتخاب تامین‏کننده به طور ذاتی یک مساله چند معیاره و یک تصمیم با اهمیت استراتژیک برای سازمان است [5].

مدل AHP (Analytic Hierarchy Process) یک رویه پشتیبانی تصمیم­گیری می‌باشد که توسط ساعتی در سال 1988 برای مواجه با تصمیم‏گیری­های پیچیده، بی ساختار و چند معیاره ایجاد شد. مدل ­AHP می­تواند در زمینه‏های گوناگون تصمیم‏گیری به کار برده شود. سه مرحله اساسی و پایه‏ای AHP عبارتست از [1]:

1.       تشریح یک مساله تصمیم‏گیری پیچیده به صورت سلسله مراتبی.

2.       استفاده از تکنیک­های مقایسات زوجی برای تخمین اولویت‌های نسبی شاخص­های گوناگون در هر مرحله از برنامه‏ریزی سلسله مراتبی.

3.       ترکیب این اولویت‌ها برای ارزیابی کلی گزینه‌های تصمیم­گیری.

مدل QFD  (Quality Function Deployment) در حیطه مدل‏های مربوط به مدیریت کیفیت قرار می‌گیرد و یک راهبرد خطی و ساختار یافته برای برگرداندن نیازهای مشتری در ویژگی­ها و خصوصیات محصولات و یا خدمات جدید پیشنهاد می­کند. مدل شامل توسعه چهار ماتریس و یا به اصطلاح خانه می‌باشد [6].

وکورکا و همکارانش یک سیستم تخصصی را که جنبه‌های چندگانه در فرآیند انتخاب تامین‏کننده پوشش می‌داد؛ ایجاد کردند [7]. وبر و همکارانش تاریخچه انتخاب تامین‏کننده را طی 25 سال گذشته مورد بازبینی قرار دادند و چندین تکنیک و مدل پایه‏ای را شناسایی کردند. آن­ها دریافتند که به طورکلی این تکنیک ها و مدل ها شامل مدل‏های وزن دهی خطی، مدل‏های عددی مانند EOQ و با درجه کمتر، مدل‏های احتمالی بوده است [4]. ریچ، طی مقاله­ای چگونگی استفاده از مدل QFD را در ارزیابی نهایی تامین‏کننده­ها در صنعت اتومبیل نشان داد. او به وسیله ماتریس HOQ (House Of Quality)، یک روش برای ارزیابی تامین­کننده بر اساس انتظار مشتری ایجاد کرد [8]. نی و همکاران روشی برای انتخاب تامین‏کننده با کمک QFD توسعه یافته و روش‌های داده کاوی ارایه دادند. آن­ها در مقاله خود از روش داده کاوی برای در نظر گرفتن احتیاجات مشتری و عملکرد اجزا در کل چرخه حیات محصول و از QFD  توسعه یافته برای دو منظور زیر استفاده کردند: 1. توصیف احتیاجات و نیازمندی‌های مشتریان و ویژگی‌های وظیفه­ای  2. همبستگی بین تامین­کنندگان و احتیاجات مشتری [9]. باتاچاریا و همکاران یک مدل ادغامی از روش‌های QFD وAHP  را برای انتخاب ربات استفاده کرده‌اند. در این روش از مدل QFD به منظور شناخت معیارهای نیازهای فنی و از AHP برای سنجیدن اولویت‌های احتیاجات فنی استفاده شده است [1]. باتاچاریا و همکاران در مقاله­ی دیگری در سال 2010 با ادغامQFD  و AHP  به همراه معیار ضریب هزینه یک شیوه برای رتبه‏بندی و در نتیجه انتخاب تامین‏کننده مناسب از میان کاندیدها با در نظر گرفتن معیار­های چندگانه و در عین حال متضاد با هم در چارچوب زنجیره تامین، نیازهای مهندسی و نیازهای اساسی مشتریان ایجاد کردند و آن را QFD سلسله مراتبی نام نهادند [3].

در این مقاله قصد بر آن است که با استفاده از مدل AHP برای اولویت بندی ویژگی‌های مشتری و سپس استفاده از دو ماتریس از مدل QFD، رویه ای برای انتخاب تامین­کننده ارایه شود. بدین منظور این مقاله به صورت زیر سازماندهی شده است: بخش دوم، آشنایی با روش تصمیم‏گیری چند معیاره AHP. بخش سوم، مروری اجمالی بر مدل QFD و تشریح اولین خانه کیفیت موسوم به HOQ. بخش چهارم، تشریح مدل پیشنهادی، بخش پنجم، پیاده سازی روش پیشنهادی در یک کارخانه تولیدی و بخش انتهایی بحث و نتیجه گیری در مورد این پژوهش می‌باشد.

 

2 مواد و روش­ها

2-1 روش AHP

روش فرآیند سلسله مراتبی تجزیه و تحلیل ( (AHPیکی از مدل‏های تصمیم‏گیری چند شاخصه می­باشد که در سال 1988 توسط ساعتی پیشنهاد شد و نشان دهنده آن بود که چگونه می­توان اهمیت نسبی مجموعه­ای از فعالیت‌ها را در مسایل تصمیم‏گیری چند معیاره تعیین کرد. از این فرآیند، می­توان برای گستره وسیعی از حوزه‌های تصمیم‏گیری که امکان یکپارچه کردن قضاوت‌ها را برمبنای معیارهای کیفی ناملموس در کنار معیار­های کمی ناملموس فراهم می‌سازد؛ استفاده کرد [10]. روش AHP بر اصول زیر پایه گذاری شده است: 1) ترسیم درخت سلسله مراتبی 2) تدوین و تعیین اولویت‌ها 3) سازگاری منطقی قضاوت‌ها. AHP به­ طور­ وسیعی ­در­حل بسیاری از مسایل تصمیم­گیری پیچیده مورد استفاده قرار می‌گیرد [5، 11و12].

در اولین گام، یک مساله تصمیم‏گیری به صورت سلسله مراتبی ساختار می­یابد. AHP در ابتدا یک مساله تصمیم‏گیری پیچیده چند معیاره را به معیارهای تصمیم‏گیری مرتبط به هم و همچنین گزینه‌های تصمیم­گیری ساده تر تجزیه می‌کند (مساله تصمیم­گیری را به چند مساله ساده­تر تقسیم می­­کند). یک ساختار سلسله مراتبی دارای حداقل سه سطح  می‌باشد: در سطر اول هدف نهایی مساله، در سطر دوم معیار­های چندگانه­ای که گزینه‌ها را تعریف می‌کند (اگر معیارهای فرعی نیز وجود داشته باشد در این سطر قرار می­گیرد) و گزینه‌های تصمیم‏گیری در سطر آخر قرار می­گیرد [13]. گام دوم، مقایسه­ی گزینه­ها و معیار­ها می­باشد. هنگامی که یک مساله تصمیم­گیری به مسایل کوچک‌تر و در عین حال ساده تر تجزیه و ساختار سلسله مراتبی آن ایجاد شد؛ آنگاه اقدام به تعیین اهمیت نسبی هر یک از معیار­ها در هر یک از سطوح می‌کند. مقایسات زوجی از اولین سطح شروع و در آخرین سطح به اتمام می­رسد و برتری یک گزینه بر گزینه­ی دیگر را مشخص می­کند. در هر یک از این سطوح معیار­ها بر اساس میزان اثرگزاری و بر مبنای معیار­های مشخص شده در سطوح بالاتر مقایسه می­شود [13]. در AHP، مقایسات زوجی چندگانه بر اساس مقیاس نه درجه ای پیشنهادی از سوی ساعتی انجام می­گیرد (جدول 1). در گام آخر باید اطمینان حاصل نمود که سازگاری منطقی بین مقایسات زوجی صورت وجود داشته باشد زیرا کیفیت خروجی‌های AHP اکیدا به سازگاری مقایسات زوجی صورت گرفته مربوط می‌باشد. بنابراین در این مرحله باید نرخ ناسازگاری محاسبه شود:

ابتدا باید بزرگ‌ترین مقدار ویژه ماتریس مقایسات زوجی  (λmax) محاسبه گردد. سپس شاخص ناسازگاری از رابطه زیر محاسبه می‌شود:

n در معادله فوق معرف تعداد سطرها و یا ستون ماتریس مقایسات (تعداد معیارها) می‌باشد.

در گام بعدی نرخ ناسازگاری محاسبه می‌شود:

 

لازم به ذکر است که IIR (شاخص ناسازگاری تصادفی) از جدول مربوط استخراج می­گردد و در صورتی که نرخ ناسازگاری کوچک‌تر یا مساوی 1/0 باشد (1/0 IR≤). آنگاه نتیجه می­گیریم در مقایسات زوجی سازگاری وجود دارد و در غیر این صورت، لازم است تصمیم‏گیرنده در مقایسات زوجی تجدید نظر کند.

 

جدول 1. مقیاس نه درجه­ای اهمیت

شرح	تعریف	درجه اهمیت
دو عنصر، اهمیت یکسانی داشته باشند.	اهمیت یکسان	1
یک عنصر نسبت به عنصر دیگر، نسبتاً ترجیح داده می­شود.	نسبتا مرجح	3
یک عنصر نسبت به عنصر دیگر، زیاد ترجیح داده می­شود.	ترجیح زیاد	5
یک عنصر نسبت به عنصر دیگر، بسیار زیاد ترجیح داده می­شود.	ترجیح بسیار زیاد	7
یک عنصر نسبت به عنصر دیگر، ترجیح فوق العاده داده می­شود.	ترجیح فوق العاده زیاد	9
	ارزش‌های بینابین در قضاوت‌ها	2،4،6،8

 

متن کامل مقاله

فرایند تحلیل شبکه‌ای(ANP)

انتخاب استراتژی بازاریابی رقابتی با به­ کارگیری فرایند تحلیل شبکه‌ای(ANP)

مطالعه موردی: شرکت تعاونی تولیدکنندگان پسته رفسنجان

 

چکیده

هدف پژوهش حاضر انتخاب استراتژی رقابتی بازاریابی برای شرکت تعاونی تولید کنندگان پسته رفسنجان، ‌از میان سه استراتژی تمایز، تمرکز و رهبری در کاهش هزینه (استراتژی های مایکل پورتر) بوده است.  جهت دستیابی به این هدف، ابتدا معیارها و زیر معیارهایی برای شرکت تعاونی تولید کنندگان پسته رفسنجان تعریف و سپس اقدام به توزیع پرسشنامه در شرکت مذکور گردیده است. در نهایت نیز داده‌های جمع آوری شده با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه ای(ANP) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. همچنین کلیه اطلاعات و داده‌های استفاده شده در مطالعه حاضر به صورت اطلاعات مقطع زمانی بوده و به روش توصیفی- پیمایشی در سال 1392 از شرکت تعاونی تولید کنندگان پسته رفسنجان‌ جمع‌آوری شده است. نتایج حاصل از مطالعه حاضر نشان دهنده آن است که برای شرکت مذکور از میان استراتژی‌های رقابتی بازاریابی تمایز، تمرکز و رهبری در کاهش هزینه با اولویت‌ترین استراتژی، استراتژی تمرکزمی‌باشد. همچنین از نظر شرکت مذکور از میان زیرمعیارها نیز، زیر معیارهای شرایط سیاسی و اقتصادی ایران از مهمترین عوامل اثرگذار بر استراتژی بازاریابی شرکت بوده و زیر معیارهای شرایط اجتماعی و فرهنگی و مدیریت عوامل محیطی از کم اهمیت‌ترین عوامل اثرگذار بر استراتژی رقابتی بازاریابی شرکت فوق به شمار می‌آیند.

طبقه‌بندی :‌JELP13 ;‌C6 ;‌Q13

کلمات کلیدی: استراتژی رقابتی بازاریابی، فرآیند تحلیل شبکه‌ای، شرکت تعاونی تولیدکنندگان پسته رفسنجان.

 

 

 

  

Choice a Competitive Marketing Strategy using Analytic Network Process (ANP)

Case study:Rafsanjan Pistachio Producers Cooperative

 

Abstract

The aim of present study is choice marketing strategy for Rafsanjan Pistachio Producers Cooperative from among three competitive strategies, differentiation, focus and cost leadership (Michael Puerto strategies).With This approach and for achieving this purpose, firstly the criteria and sub-criteria is defined for Rafsanjan Pistachio Producers Cooperative and then has been distributed the questionnaire in the company.Finally, the collected data has been analyzed by the analytic network process (ANP) method.All information and data used in the present study is cross section and has been collected as descriptive‌-‌survey in 1392.The result of this study showed, for Rafsanjan Pistachio Producers Cooperative the strategy with highest priority through the competitive Marketing strategies, differentiation, focuses and cost leadership strategies, is focusestrategy.Also The view of the Cooperative, among of sub criteria, Iran's political and economic conditions are the most important factors that influence the company's marketing strategy as well as Social and cultural conditions and environmental management are the low most importance factors affecting the company's marketing strategies.

Classification JEL:Q13;‌ C6;‌ P13

Keywords: Competitive Marketing Strategy, Analytic Network Process, Rafsanjan Pistachio Producers Cooperative

 

 

مقدمه

انتخاب استراتژی مناسب، کاری پیچیده و حتی مخاطره آمیز است زیرا هر استراتژی، سازمان را به محیط رقابتی خاصی هدایت می‌کند و چگونگی برنامه‌ریزی  برای تطبیق نقاط قوت‌ و ضعف‌های سازمانی با فرصت‌ها و تهدیدات محیطی را معین می‌سازد. بر این اساس همواره انتخاب مهمترین و کلیدی‌ترین استراتژی‌ها که ارزش تخصیص منابع را داشته باشند، یکی از وظایف اصلی سازمان‌ها به شمار می‌آید. هیچ استراتژی منحصر به فردی نمی‌تواند برای همه شرکت‌ها مناسب‌ترین استراتژی‌ باشد. هر شرکتی،در مقایسه با شرکت‌های رقیب باید به اندازه،بزرگی و جایگاهی که در صنعت دارد توجه کند. شرکت‌های بزرگ که در صنعت پیشرو هستند یا از جایگاه بالاتری برخوردارند، می‌توانند ازاستراتژی خاصی استفاده کنند،در حالی که شرکت‌های کوچکتراز نظر مالی،از عهده چنین کاری بر نمی‌آیند.با این وجود تنها بزرگ بودن شرکت کافی نیست. چرا که اگر چه بسیاری از استراتژی‌ها برای شرکت‌های بزرگ مفید واقع می‌شوند، ولی برخی از استراتژی‌ها نیز موجب زیان و نابودی شرکت می‌گردند (فروزنده، 1385). هیچ سازمانی نمی‌تواند منابع نامحدود داشته باشد، باید در این مورد که کدامیک از استراتژی‌ها می‌تواند بیشترین منفعت را به سازمان برساند، تصمیم‌گیری نماید. تصمیماتی که در زمینه تدوین استراتژی‌ها گرفته می‌شود سازمان را متعهد می‌سازد که برای یک دوره محصولاتی خاص تولید نماید، در بازارهای خاصی به فعالیت بپردازد و سرانجام از منابع و فناوری‌های شناخته‌شده‌ای استفاده کند (پارسیان و اعرابی، 1382). بر این اساس و باتوجه به محیط متحول و در حال تغییر جهان کنونی فقط داشتن یک استراتژی مناسب می‌تواند به بنگاه در تداوم حیات و کسب مزیت رقابتی کمک نماید.

بدین منظور سازمان‌ها همواره به دنبال روش‌هایی جهت تعیین استراتژی مناسب با توجه به شرایط خود هستند. تاکنون روش‌های فراوانی جهت تعیین استراتژی‌ رقابتی معرفی شده است که جدیدترین وپرکاربرد ترین اینر وش‌ها، روش فرآیند تحلیل شبکه‌ای[1](ANP) است. این روش برای نخستین بارتوسط توماس ال ساتی درسال 1996 معرفی شده و توانسته است جایگاهی ویژه نزد متخصصان این حوزه پیداکند. بر این اساس طی سالیان اخیر، مدل‌ANP به عنوان یک مدل جامع چندمنظوره تصمیم‌گیری نه تنها به منظور تعیین استراتژی‌ رقابتی سازمان‌ها، بلکه به صورت گسترده  درحلب سیاری ازمسائل تصمیم‌گیری پیچیده نیز بکاررفته است.

در میان مطالعات داخلی جبل عاملی و رسولی نژاد‌(1389) با بکارگیری مدل ANP به رتبه‌بندی شعب منتخب درجهیک،دو وسه بانک صادرات ایران در استان تهران پرداختند. سعیدیونجفی‌(1389)، با استفاده از روش فوق اولویت خروج دام ازجنگل وسامان‌دهی جنگل نشینان را مورد بررسی قرار دادند.صادق عمل نیک و همکاران(1389) از روش ANP به منظور رتبه بندی عوامل بحرانی موفقیت وشکست پروژه‌های پیاده‌سازی سیستم‌های اطلاعاتی استفاده نمودند. فکاریسردهایی و همکاران‌(1391)، با به­کارگیری­روش   ANPنقش وعملکرد بازارکالای ایران درتعیین قیمت محصولات کشاورزی را مورد بررسی قرار دادند.

 از میان مطالعات خارجی نیز مید و پرسلی ‌‌(2002)، از روش  ANPجهت ارزیابی پروژه‌های مختلف تحقیقاتی توسعه، مامووژو‌(2003) به منظورمدل‌سازی جهت بهینه‌سازی برنامه‌ریزی تولید، لین وهمکاران‌ (2009)، جهت طراحی مدل اجرایی سیستم‌های هوش تجاری، چانگ و همکاران (2009)، جهت بهبود انرژی حمل و نقل ریلی در چین و همچنین وو و همکاران (2010)، نیز مدل فوق را به منظور چگونگی تعیین استراتژی بازاریابی بهینه توسط بنگاه‌ها و شرکت‌ها مورد استفاده قرار داده‌اند.

بررسی مطالعات داخلی و خارجی فوق، بیان‌گر کاربرد گسترده روش ANP در حوزههای مختلف از جمله استفاده به منظور تعیین استراتژی‌ بازاریابی برای شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی است. به طوریکه مدل فوق، با توجه به محیط متحول و در حال تغییر فعالیت موسسات و واحدهای تجاری و همچنین محدود بودن منابع این واحدها و موسسات، جهت اتخاذ سیاست بازاریابی مناسب برای موسسات تجاری و صنعتی بسیار‌ سودمند بوده و بر این اساس بسیار مورد استفاده قرار گرفته است.با این وجود در مطالعات فوق کاربرد مدل ANP به منظور کمک به انتخاب سیاست‌های مناسب بازاریابی برای واحدهای بخش کشاورزی تا حدود زیادی مغفول مانده و به آن توجه نشده است. لذا بر این اساس در مطالعه حاضر سعی شده است تا با استفاده از روش فوق، از میان استراتژی‌های بازاریابی مختلف، استراتژی رقابتی بازاریابی مناسب برای شرکت تعاونی تولید کنندگان پسته رفسنجان، به عنوان یکی از بزرگترین صادرکنندگان پسته ایران، شناسایی وانتخاب گردد.

مواد و روش‌ها

مدل فرآیند تحلیل شبکه‌ای(ANP)

مدلANP، یکی از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره[2]‌(MCDM) و شکل تعمیم یافته روش تحلیل سلسله مراتبی[3](AHP) است. این روش برای اولین بار توسط توماس ال ساتی در سال 1980 و به منظور مرتفع نمودن مسائل و تصمیم‌گیری‌های اجتماعی‌- اقتصادی^[4]ارائه گردید. اما امروزه این مدل برای طیف گسترده‌ای از مسائل و مشکلات مورد استفاده قرار می‌گیرد (فکاریسردهایی و همکاران،1391). استفاده از روش ANP دارای مزایای فراوانی است. در روش ANP در مقایسه با روش‌AHP، شبکه جایگزین سلسله مراتب شده و بر این اساس نتایج بهبود چشمگیر می‌یابند. همچنین استفاده ازروش AHP تنها درحالتاستقلال میان گزینه‌ها امکان‌پذیر است اماروش ANP در مقایسه با روش فوق از انعطاف‌پذیری بیشتری برخوردار بوده و بر این اساس می‌توان از آن برای حل مسایلی که میان گزینه‌ها یا معیارها وابستگی وجوددارد، استفاده نمود (داگویرن وهمکاران، 2008). بسیاری از مسائل مربوط به تصمیم‌گیری را نمی‌توان به صورت رده‌بندی ساختاردهی نمود، زیرا بین عناصر رده بالاتر و عناصر رده‌های پایین ارتباط و وابستگی وجود دارد. در این حالت نه تنها اهمیت یک معیار، تعیین کننده اهمیت راه حل‌ها در یک رده‌بندی است، بلکه اهمیت راه‌حل‌ها نیز خود تعیین کننده اهمیت آن معیار خواهد بود. همچنین تصمیم‌گیری نه تنها ناشی از یک رده‌بندی ساده است که دارای سه سطح مختلف است(که از آن یک رده‌بندی چند سطحی به دست می‌آید) بلکه تصمیمات از یک شبکه نیز به وجود می‌آیند که می‌تواند تفاوت بسیار قابل ملاحظه‌ای، با تصمیماتی که از یک رده‌بندی پیچیده‌تر حاصل می‌شوند داشته باشند. تجزیه مصنوعی مسائل با ساختاری ساده و با دو سطح، که دارای معیار و راه حل باشد و امید به دست آوردن نتایجی مطلوب از آن به درستی  آن چه که در جهان واقع رخ می‌دهد در عمل امکان‌پذیر نمی‌باشد(جبل‌ عاملی و رسولی نژاد، 1389). در حقیقت مدل ANP جهت رفع این مشکل توسط توماس ال ساتی معرفی شده است. همان گونه که در شکل(1) نیز نشان داده شده است مدل ANP با جایگزین کردن چارچوب شبکه‌ای به جای چارچوب سلسله مراتبی مشکل فوق را بر طرف می‌نماید.

دانلود متن کامل

Analytical network process

The environmental management problem of Pohorje, Slovenia: A new group approach within ANP -SWOT framework 

abstract 

Environmental management problems can be dealt with by combining participatory methods, which make it possible to include various stakeholders in a decision-making process, and multi-criteria methods, which offer a formal model for structuring and solving a problem. This paper proposes a three-phase decision making approach based on the analytic network process and SWOT (strengths, weaknesses, opportunities and threats) analysis. The approach enables inclusion of various stakeholders or groups of stakeholders in particular stages of decision making. The structure of the proposed approach is composed of a network consisting of an objective cluster, a cluster of strategic goals, a cluster of SWOT factors and a cluster of alternatives. The application of the suggested approach is applied to a management problem of Pohorje, a mountainous area in Slovenia. Stakeholders from sectors that are important for Pohorje (forestry, agriculture, tourism and nature protection agencies) who can offer a wide range of expert knowledge were included in the decision-making process. The results identify the alternative of “sustainable development” as the most appropriate for development of Pohorje. The application in the paper offers an example of employing the new approach to an environmental management problem. This can also be applied to decision-making problems in various other fields.

1. Introduction

 Environmental decisions are often complex and include economic, environmental and social value judgments. The objectives of decisions should be clearly stated and can be represented by a set of goals, which should be achieved. The key internal and external factors, which are important to achieving the objectives, should be identified. Possible management strategies should be evaluated regarding various, even conflicting, criteria. The participation of a number of different stakeholders is necessary in a decision-making process in order to create legitimacy for the final decision (Kangas et al., 2010). Participatory methods are based on public or individual meetings, workshops, surveys, interviews and e-participation through web platforms and other communication modes. SWOT analysis is an example of a systematic scheme for incorporating internal (strengths and weaknesses) and external (opportunities and threats) factors. The main drawbacks of participatory methods are their qualitative

download

Analytical network process

An ANP–SWOT approach for interdependency analysis and prioritizing the Iran's steel 

scrap industry strategies

abstract

 Supplying raw materials plays a central role in the Iran's crude steel plants. Iran's scrap recycling industry, as a major supplier of steel scraps, requires identifying and performing the efficient strategies to utilize the substantial amount of steel scrap. In this research, by designing a model and implementing the efficient strategic factors (Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats), via the SWOT analysis, the appropriated strategies, SO, ST, WO and WT are determined. This model consists of four factors, 14 sub-factors and eight strategies. Since the SWOT method is unable to rank the factors and strategies, the MADM technique is applied to prioritize them. The dependency between the factors affects the priority of strategies. Therefore, AHP and ANP methods are applied discretely to examine whether the dependency among the factors changes the priorities of strategies. Comparison of the outcomes from the AHP and ANP methods presents that the dependency among the factors in ANP method causes major changes in ranking the alternatives particularly for the principal alternatives.

Analytical network process

 ANP is a developed method of AHP that presented by Saaty. Unlike AHP method, ANP has network and cluster structure. The hierarchy formation in AHP is a linear top to down structure while network is a non-linear structures that extent in all directions (Sevkli et al., 2012). This enables ANP to model the complex problems in the real world. This method is able to consider the mutual and interdependent relationships among factors and subfactors and rank alternatives, criteria and sub-criteria with considering mentioned relationships (Saaty, 1994b, 1996, 2004). Generally, the ANP technique comprises two methods for ranking the alternatives. The first technique is creating super matrix. Wij, ith row and jth column of the matrix, is the principal eigenvector, that represents the influence of the elements compared in the ith cluster on jth cluster. When Wij¼0, it means the ith cluster has no influence on jth one. The weighted super matrix is derived by conveying all column sums to unity value exactly. To create super matrix, the weight of options is normalized and their priorities are determined. The weighted super matrix is raised to powers until the global matrix of priorities is obtained. Finally the alternatives, criteria and sub-criteria are sorted (Gwo-Hshiung et al., 2011).

downloal

فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP

AHP تکنیکی برای تصمیم گیری گروهی

 

متن زیر خلاصه ای است از مقاله خوبی با عنوان AHP تکنیکی نوین برای تصمیم گیری گروهی ، توسط عادل آذر و عزیز ا... معماریانی، که در مجله دانش مدیریت شماره 27 و 28 به چاپ رسیده است. اگر چه ما در تیتر این مبحث کلمه نوین را دیگر ذکر نکرده ایم، اما واقعا با وجود گذشت زمان طولانی از نگارش این مقاله هنوز مباحث آن تازه و سودمند و کامل است و جای تقدیر از نگارندگان دارد. امید که این خلاصه مورد توجه پژوهشگران محترم قرار گیرد.

1- مقدمه

تا کنون روشهای متعددی در مدیریت برای تصمیم گیری گروهی همچون تکنیک گروه اسمی، دلفی و طوفان مغزی طرح شده اند که هر یک از آنها دارای معایبی از جهت زمان، هزینه و جمود فکری بوده اند. AHP تکنیک نوینی است که تا حدودی این مشکلات را حل می کند. این روش نه تنها محاسن روشهای فوق را دربردارد بلکه به لحاظ منطق ریاضی آن قابلیت تلفیق معیارهای کمی و کیفی را برای مقایسه گزینه های متعدد دارد.

فرایند تحلیل سلسله مراتبی یکی از معروفترین فنون تصمیم گیری چندمنظوره6 است که اولین بار توسط توماس.ال. ساعتی7 عراقی الاصل در دهه 1970 ابداع گردید. این روش در هنگامی که عمل تصمیم گیری با چند گزینه رقیب8 و معیار تصمیم گیری9 روبرو است می تواند استفاده گردد. معیارهای مطرح شده می توانند کمی و کیفی باشند. اساس این روش تصمیم گیری بر مقایسات زوجی10 نهفته است. تصمیم گیرنده با فراهم آوردن درخت سلسله مراتب تصمیم آغاز می کند. درخت سلسله مراتب تصمیم،11 عوامل مورد مقایسه و گزینه های رقیب مورد ارزیابی در تصمیم را نشان می دهد. سپس یک سری مقایسات زوجی انجام می گیرد. این مقایسات وزن هر یک از فاکتورها را در راستای گزینه های رقیب مشخص می سازد. در نهایت منطق AHP به گونه ای ماتریسهای حاصل از مقایسات زوجی را با همدیگر تلفیق می سازد که تصمیم بهینه حاصل آید.

استفاده از AHP در تصمیم گیری های گروهی باعث خواهد شد که نه تنها مزایای فنون تصمیم گیری گروهی حفظ شود بلکه معایب آنها (همانند سرعت، هزینه و تکفکری) برطرف شود.

در این مقاله تلاش خواهد شد که به کاربرد AHP در هماهنگ کردن تصمیمات اعضای گروه پرداخته شود. AHP به تصمیم گیرنده عالی کمک خواهد کرد که به گونه ای تصمیم بهینه در برگیرنده نظریات همه اعضا باشد.

در این مقاله مراحل تصمیم گیری گروهی به کمک AHP با استفاده از یک مثال تشریح  خواهد شد؛ در این مثال فرض خواهد شد که گروه از یک کمیته سه نفره تشکیل می شود و مدیریت سازمان می خواهد از تصمیمات آنها برای انتخاب یک سیستم کامپیوتری جدید استفاده کند.

قابل ذکر است مراحل قید شده در این مقاله قابل گسترش به هر مدل تصمیم گیری با n سطح و n  عضو شرکت کننده در گروه می باشد.

2- ساختن درخت سلسله مراتب تصمیم

هر گاه از AHP به عنوان ابزار تصمیم گیرنده استفاده می شود، گروه در آغاز باید یک درخت سلسله مراتب مناسب که بیان کننده مساله تحت مطالعه  است فراهم کند. سلسله مراتب تصمیم درختی است که با توجه به مساله تحت بررسی دارای سطوح13 متعدد است.  اختصاصا سطح اول هر درخت بیان کننده هدف14 تصمیم گیری است. سطح آخر هر درخت نیز بیان کننده گزینه هایی است که با همدیگر مقایسه می شوند و برای انتخاب در رقابت با همدیگر هستند. دیگر سطوح (میانی) نشاندهنده فاکتورهایی است که ملاک مقایسه گزینه ها هستند؛ به عنوان مثال فرض کنید مدیریت عالی یک سازمان تصمیم گرفته است که یک سیستم جدید کامپیوتری را بخرد و در سازمان نصب کند. در حال حاضر سه عرضه کننده سیستم کامپیوتری در بازار وجود دارد. دیریت برای انتخاب سیستم مناسب، یک گروه سه نفره تشکیل داده است که او را در خرید سیستم یاری دهد.

مرحله اساسی در این تصمیم تعیین فاکتورهایی است که بر اساس آنها گزینه های رقیب (سیستم های 1و2و3) با همدیگر مقایسه شوند. تعیین این فاکتورها در تصمیمات انفرادی چندان مشکل نیست چرا که خود تصمیم گیرنده این عوامل را به شخصه تعیین می کند. در حالی که ممکن است این عوامل در تصمیم گیریهای گروهی به دلیل اختلاف علائق و تخصص افراد متعدد باشد؛ در این مرحله استفاده از فنون معمول تصمیم گیری گروهی می تواند کارساز باشد. توصیه معمول در این زمینه آن است که با استفاده از تکنیک دلفی مهمترین فاکتورها تعیین گردند. تکنیک دلفی روشی است که با توزیع پرسشنامه میان متخصصان، نظر و عقاید آنها را جمع آوری می کند و طی مراحلی به نظر اکثریت می رساند.

در این راستا عوامل مهم برای مقایسه سیستمهای مثال ما پس از اجرای این روش عبارتند از: نرم افزار، سخت افزار و خدمات پس از فروش؛ به عبارت دیگر سیستمهای 1، 2 و 3 با استفاده از این فاکتورهای سه گانه مورد مقایسه قرار می گیرند.

حال می توان ساختار درخت سلسله مراتب را برای مثال طرح شده چنین نوشت:

سطح یک(هدف): انتخاب بهترین سیستم کامپیوتری است.

سطح دو (فاکتورها): نرم افزار، سخت افزار و خدمات پس از فروش را دربرمی گیرد.

سطح سه(گزینه های رقیب): سیستم یک، دو و سه است.

دانلود متن کامل