نمونه پرسشنامه فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP

 پرسشنامه برداشت اطلاعات جهت مقایسه‌های زوج

 با عرض سلام

پرسشنامه‌ای که پیش رو دارید، به منظور اولویت بندی و انتخاب استراتژی در شرکت سایپا تنظیم شده است. خواهشمند است سوالات را بدقت مطالعه کرده و به آنها پاسخ دهید.

از اینکه وقت شریف خود را در اختیار ما قرار می‌دهید سپاسگزاری می‌نمائیم.

 

پرسشنامه طراحی شده بر اساس جدول مقیاس‌های 1-9،Satty صاحبنظر این عرصه می‌باشد که بایستی به هر سوال امتیازی بین اعداد 1 تا 9 داده شود. نمره یک نمایانگر اهمیت یکسان دو عنصر است و نمره 9 نشان دهنده اهمیت بسیار زیاد یک عنصر در مقایسه با عنصر دیگر می‌باشد. درجه اهمیت اعداد 1 تا 9 در مقایسات دو به دو در ذیل ارائه شده اند.

مقدار عددی	درجه اهمیت در مقایسه دو به دو
1	ترجیح یکسان
2	یکسان تا نسبتاً مرجح
3	نسبتاً مرجح
4	نسبتاً تا قویاً مرجح
5	قویاً مرجح
6	قویاً تا بسیار قوی مرجح
7	ترجیح بسیار قوی
8	بسیار تا بی اندازه مرجح
9	بی اندازه مرجح

 

توضیحات لازم در مورد استراتژی ها و معیارها و همچنین مثالی از نحوه پر کردن پرسشنامه در پیوست ارائه شده است که در صورت نیاز می توانید به آنها مراجعه نمائید. خواهشمند است با پاسخگویی مناسب به این سوالات ما را در انجام این تحقیق یاری نمائید.

با تشکر

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

نمونه تحلیل انجام شده روش AHP با نرم افزار expert choice

 

نمونه تحلیل انجام شده روش AHP

با نرم افزار expert choice  

 

4-1- مقدمه

پژوهش به فرآیندی اشاره دارد که برای گردآوری و تحلیل داده‌ها استفاده می‌شود، تا فهم ما نسبت به موضوع مورد مطالعه افزایش یابد. تجزیه و تحلیل داده‌های جمع آوری شده با ابزارهای معتبر، یکی از پایه‌های اصلی هر مطالعه و بررسی است. پس از گردآوری داده‌ها، مرحله جدیدی از فرآیند تحقیق که به مرحله تجزیه و تحلیل داده‌ها معروف است، آغاز می‌شود. این مرحله در تحقیق اهمیت زیادی دارد؛ زیرا نشان دهنده تلاش‌ها و زحمات فراوان گذشته است. در این مرحله با استفاده روش‌های مختلف و با تکیه بر معیار عقل سعی می‌کند داده‌ها را در جهت آزمون فرضیات و ارزیابی آن مورد بررسی قرار دهد(**** ، 1390).

در این فصل به تجزیه و تحلیل داده‌های حاصل از پرسشنامه های مقایسه زوجی پرداخته می شود در ابتدا نرخ ناسازگاری مقایسات زوجی بررسی می گردد و پس از تحلیل کلیه پرسشنامه های مقایسه زوجی، رتبه بندی نهایی گزینه ها و معیارها بدست می آید

4-1- تحلیل سلسله مراتبی(AHP)

فرایند تحلیل سلسله مراتبی یکی از معروفترین فنون تصمیم گیری چند معیاره است که اولین بار توسط توماس ال. ساعتی عراقی الاصل در دهه 1970 ابداع گردید(ایزد بخش و همکاران، 1388). فرایند تحلیل سلسله مراتبی منعکس کننده رفتار طبیعی و تفکر انسانی است. این تکنیک، مسائل پیچیده را بر اساس آثار متقابل آنها مورد بررسی قرار می‌دهد و آنها را به شکلی ساده تبدیل کرده و به حل آن می‌پردازد (**** ، 1380).

فرایند تحلیل سلسله مراتبی در هنگامی که عمل تصمیم گیری با چند گزینه و معیار تصمیم گیری روبروست می‌تواند استفاده گردد. معیارهای مطرح شده می‌تواند کمی و کیفی باشند. اساس این روش تصمیم گیری بر مقایسات زوجی نهفته است. تصمیم گیرنده با فراهم ساختن درخت سلسله مراتب تصمیم گیری کار تحلیل را شروع می کند. در سطح صفر هدف تصمیم گیری قرار می گیرد و در سطح اول شاخص ها(معیارها) و در سطح دوم نیز گزینه ها جهت اولویت بندی قرار دارند که ممکن است با توجه به نوع مساله تعداد سطوح معیارهای اصلی و فرعی بیشتر باشد( *** ، 1387).

ساختار سلسله مراتبی شامل چهار سطح می باشد که سطح اول را هدف و سطح دوم را معیارهای اصلی، سطح سوم را معیارهای فرعی و سطح چهارم گزینه ها تشکیل داده اند. که از روش AHP برای تعیین اوزان معیارها و گزینه ها استفاده می شود.

در روش AHP مقایسه زوجی بین هر کدام از سطوح معیارها انجام می گیرد و به کمک نرم افزار Expert choice پرسشنامه های مقایسه زوجی تحلیل و نرخ ناسازگاری آنها تعیین می شود. چنانچه نرخ سازگاری کمتر از ****  باشد مقایسه های زوجی انجام گرفته شده قابل قبول می باشد.

جدول شاخص ها

ردیف	شاخص ها	نماد
1	مدیریت شهری	X1
2	کسب و کار	X2
3	نیروی انسانی	X3
4	حمل و نقل	X4
5	انرژی	X5

 

جدول زیر شاخص ها

ردیف	زیر شاخص ها	نماد
1	گردشگری	Xi1
2	کالبدی زیرساختی	Xi2
3	بهداشت و درمان	Xi3
4	آموزشی و فرهنگی	Xi4
5	خدمات شهری	Xi5
6	خدمات صنفی تولیدی	Xi6

برای دریافت متن کامل اینجا کلیک نمایید

فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)

فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)

مقدمه

دنیای اطراف ما مملو از مسائل چند معیاره است و انسان­ها همیشه مجبور به تصمیم­­گیری در این زمینه­ها هستند. از احداث یک سد اهداف مختلفی مانند توسعه کشاورزی، تولید برق، توسعه اقتصادی و اجتماعی و تغییر شرایط آب و هوایی و.... دنبال می­شود که تصمیم­گیرندگان علاقه­مندند که همه این اهداف در حد ممکن بهینه شوند. در تصمیم­گیری­های کلان مانند تنظیم بودجه سالانه کشور نیز متخصصین اهداف مختلفی مانند امنیت، آموزش، توسعه صنعتی، بهداشت و....... را تعقیب می­کنند و مایلند که این اهداف را بهینه نمایند.

انواع حالت­های تصمیم­ گیری:

در هر تصمیم­گیری فضای تصمیم­سازی به صورت پیوسته یا گسسته است. همچنین ممکن است تصمیم­گیری تک معیاره یا چند معیاره باشد. بعلاوه این معیارها می­توانند بصورت­های کمی، کیفی و یا تلفیقی از هر دو (در حالت چند معیاره) باشند. در فضای گسسته و حالت تک معیاره، تصمیم­گیری راحت است. در حالتی که معیار کیفی باشد، تصمیم­گیری مقداری مشکل بوده و لازم است که ابتدا استاندارد تعریف شود. در حالتی که معیارهای چندگانه (اعم از کیفی و یا کمی) مطرح باشند، علاوه بر حالت فوق مساله تبدیل معیارها به هم نیز مطرح است.

بنابراین فرآیند تصمیم­گیری با دو مشکل اساسی زیر روبروست:

1.فقدان استاندارد برای اندازه­گیری معیار کیفی.

2. فقدان واحد برای تبدیل معیارها (اعم از کیفی و کمی) به یکدیگر.

 

 

 

فورمن (1985)[2]، معتقد است که یک سیستم پشتیبانی تصمیم­گیری چند معیاره باید دارای خصوصیات زیر باشد:

1. امکان فرموله کردن مساله و تجدیدنظر در آن را بدهد.

2. گزینه­های مختلف را در نظر بگیرد.

3. معیارهای مختلف را در نظر بگیرد.

4. معیارهای کمی و کیفی را در تصمیم­گیری دخالت دهد.

5. نظرات افراد مختلف را در مورد گزینه­ها و معیارها لحاظ کند.

6. امکان تلفیق قضاوت­ها برای محاسبه نرخ نهایی را بدهد.

7. بر مبنای یک تئوری قوی استوار باشد.

فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) یکی از جامع­ترین سیستم­های طراحی شده برای تصمیم­گیری با معیارهای چندگانه است، زیرا این تکنیک امکان فرموله کردن مساله را به صورت سلسله مراتبی فراهم می­آورد و همچنین امکان در نظر گرفتن معیارهای مختلف کمی وکیفی را در مساله دارد. این فرآیند گزینه­های مختلف را در تصمیم­گیری دخالت می­دهد و امکان تحلیل حساسیت را دارد. علاوه­براین، بر مبنای مقایسه زوجی بنا نهاده شده است، که مقاومت و محاسبات را تسهیل می­نماید. همچنین میزان سازگاری و ناسازگاری تصمیم را نشان
می­دهد که از مزایای این تکنیک در تصمیم­گیری چند معیاره است. بعلاوه از یک مبنای تئوریک قوی برخوردار بوده و براساس وصول بدیهی[3] بنا نهاده شده است.

فرایند تحلیل شبکه ای ANP

ارائه مدل تلفیقی تحلیل سلسله مراتبی فازی، تحلیل رابطه­ای خاکستری و برنامه­ریزی چند هدفه

به منظور انتخاب شریک تجاری

 

علی محمدی*، مهناز حسین‌زاده**، محمد باقرزاده آذر***

 

چکیده

 امروزه همگام با افزایش جمعیت، صنایع به سوی فن­آوری­هایی می­روند که بتواند هم سرعت تولید را بیشتر نمایند و هم کیفیت محصولات را بالا ببرند. طراحی، تولید و مهندسی به کمک کامپیوتر، یکی از جدیدترین فن­آوری­هایی است که در عرصه وسیعی از صنایع و علوم کاربرد دارد، به گونه­ای که امروزه شرکت­ها در پی آنند که تا حد امکان، به نحوی مؤثر، از این فن­آوری­ها بهره‌گیری نمایند و بدین منظور، همواره در جستجوی بهترین شرکت­های ارائه دهنده این قبیل خدمات برای تسهیل فرایندهای خود هستند. در این مقاله، نخست تلاش شده است تا دیدی کلی در رابطه با طراحی، تولید و مهندسی به کمک کامپیوتر ایجاد شود. سپس مدلی تلفیقی از سه تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی، تحلیل رابطه­ای خاکستری و برنامه­ریزی چند هدفه ارائه شده است. در مطالعه­ای موردی، این مدل به عنوان ابزاری قدرتمند برای تصمیم‌گیری یک شرکت برای رده­بندی و انتخاب چندین شرکت دارای عملکرد برتر در زمینه طراحی و ساخت به کمک کامپیوتر، به عنوان شرکای تجاری، به کار گرفته شده است.

 

کلید واژه‌ها: طراحی، تولید و مهندسی به کمک کامپیوتر،تحلیل رابطه­ای خاکستری، فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی، برنامه­ریزی چند هدفه صفر و یک.

مقدمه

      با ظهور مفاهیم نوین در ابعاد گوناگون طراحی و تولید و محور قرار گرفتن انعطاف به جای بهره‌وری، ضرورت بهره­گیری از امکاناتی که قادر به عرضۀ توانایی بیشتر در حوزۀ طراحی و تولید باشند، کاملاً مشهود گردیده است. این امکانات که امروزه با واژه­هایی چون طراحی و تولید به کمک کامپیوتر نام­گذاری شده­اند، حدود 35 سال قدمت دارند. امروزه به دلیل اتخاذ راهبرد مشتری­گرایی توسط سازمان‌ها به منظور افزایش قدرت رقابت و حفظ بقاء، سیستم­های تولید آنها بیشتر به سمت تولید سفارشی گرایش پیدا کرده است و کمتر از تولید انبوه حمایت می­شود. از این­رو، سازمان­ها همواره به دنبال فن­آوری­هایی هستند که بتوانند تأثیر بیشتری بر بهینه نمودن عوامل کلیدی موفقیت، نظیر افزایش سرعت تولید، کاهش ضایعات تولید، افزایش قابلیت اطمینان در زمان تحویل، کاهش هزینه تولید و غیره داشته باشند [9].

بر خلاف دوره­های قبلی رشد و تکامل فن­آوری که تمرکز طراحان و تولید­کنندگان بر تفکیک عملیات و بالا بردن صحت و دقت عملکرد­ها بود، امروزه ضمن حفظ فاکتور­های کیفی گذشته، با تجمیع مراحل اجرائی به کمک حافظه­های کامپیوتری، امکان ایجاد سرعت عمل بالاتر و تنوع فعالیت­ها، چه در مراحل طراحی و چه در تولید قطعات، فراهم آمده است. با توجه به توان بالای پردازش اطلاعات توسط کامپیوتر­های امروزی، علاوه بر بهبود بهره­وری طراحی و بهتر شدن کیفیت آن، تدارک اسناد و مدارک لازم برای طی مراحل تولید، به‌ویژه ایجاد بانک اطلاعاتی برای دستیابی به تولید مطمئن­تر و با خطای اجرایی محدود پدید آمده است.

فن­آوری طراحی، ساخت و مهندسی به کمک کامپیوتر[1] عبارت است از به‌کارگیری کامپیوتر در طراحی، آنالیز مهندسی و ساخت قطعات و مجموعه­های مهندسی [3]. این فن­آوری، روشی کارا، دقیق و منسجم برای تولید محصولات با کیفیت بالاست. سیستم­های طراحی به کمک کامپیوتر و تولید به کمک کامپیوتر که ابتدا مستقل از یکدیگر بودند، امروزه به صورت سیستم­های منسجم درآمده­اند، به نحوی که می­توانند کلیه مراحل طراحی و تولید یک محصول خاص را از ابتدا تا لحظه حمل آن زیر نظر داشته باشند. هدف کلی از استقرار این سیستم، افزایش چابکی و انعطاف­پذیری سازمان­های تولیدی است [22].

 

برای دانلود متن کامل مقاله اینجا کلیک  نمایید

کارت امتیازات متوازن

کاربرد کارت امتیازی متوازن در بهبود آموزش عالی

 

 چکیده

 

این مقاله به بررسی چگونگی کاربرد کارت امتیازی متوازن در بهبود آموزش عالی پرداخته است و این که یکی از ابزارهای حفظ وآموزش  نیروی انسانی دانشگاه است و قوت وضعف آن مستقیما در کارایی واثر بخشی جامعه نمود پیدا می کند. بنابراین داشتن یک روش جامع ارزیابی عملکرد برای این سازمان در راستای استراتژی هایش از اهمیت بالایی برخوردار است. روش کارت امتیازی متوازن  با در نظر گرفتن دارایی های مشهود ونامشهود وتاثیر هر کدام بر یکدیگر، به عنوان یک روش جامع ارزیابی عملکرد شناخته شده است. که در ابتدا بر اساس چشم اندازهای کارت امتیازی متوازن، شاخصهای عملکرد در دانشگاه را اشاره شده ودر ادامه چالشهای آن را در مقام عمل نیز از نظر گذرانده شده است.

 

کلمات کلیدی: کارت امتیازی متوازن،1ارزیابی عملکرد،2آموزش عالی، استراتژی

 

 

1- مقدمه

در عصر دانش واطلاعات رقابت به طور فزاینده ای گسترش یافته و سازمانها الزام دارند بر روی ماموریت، استراتژی و مدیریت عملکرد متمرکز شوند. توسعه سریع در بخش آموزش دانشگاهی سبب ایجاد تغییرات در عرضه و تقاضای دانش آموختگان آموزش عا لی شده و کیفیت آموزشی را نیز تحت تاثیرقرار داده است. اکثر کشورها در زمینه آموزش عالی سرمایه گذاری کلانی را به منظور باقی ماندن در بازار رقابت جهانی هزینه کرده اند. از این رو در سالهای اخیر پژوهشها در آموزش عالی بر ارزیابی عملکرد و بهبود عملکرد متمرکز شده است، در این خصوص روشها وابزارهای متفاوتی بکار گرفته شده است، ازجمله جامع ترین این روشها؛ کارت امتیازی متوازن (BSC)می باشدکه توسط کاپلان و نورتون3 ارائه شده است وکه این ابزار به حل مسائل در ارتباط با ارزیابی عملکرد کاری می پردازد. ارزیا بی عملکرد سازمانها در گذشته بیشتر بر اساس شاخص های مالی بوده است، شاخص های مالی در ارزیابی عملکردعمدتا" بر مقاصد کوتاه مدت تمرکز دارد و از مقاصد بلند مدت که سرمایه گذاری برای آینده و خلق ارزشهاست غفلت دارد. کارت امتیازی متوازن یک سیستم اندازه گیری عملکرد، یک سیستم مدیریت استراتژیک و یک ابزار ارتباطی است کارت امتیازی متوازن، شاخصهای مالی سنتی را حفظ می کند، اما شاخص های مالی تنها داستانی است از وقایع گذشته یک سازمان است، نه یک روایت کافی برای سازمانهای عصر صنعتی وفرا صنعتی[8]. پس شاخصهای مالی به تنهایی کافی نیستند، در عین حال این شاخص­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­­­­­­­­­­ها جهت هدایت و ارزیابی سازمانهای این عصر در زمینه خلق ارزش از سرمایه گذاری بر روی مشتریان، تأمین کنندگان، پرسنل، فرآیندها، تکنولوژی و نوآوری لازم هستند. کارت امتیازی متوازن، شاخصهای مالی از عملکرد گذشته را با شاخصهایی از تبیین کننده های عملکرد آینده تکمیل می کند. موسسات آموزش عالی به منظور بهبود عملکرد خود باید ابزار مدیریت استراتژیک را توسعه دهند،کاربرد ابزاری همچون BSCشرایط را برای پیشرفت ارزیابی موسسات آموزشی عالی مهیا نموده و این امکان را فراهم می نماید که منابع را در یک روش راهبردی مناسب تخصیص داد.از این رو مقاله حاظر به کاربرد BSCدر ترویج و گسترش کیفیت و بهبود عملکرد در آموزش دانشگاهی پرداخته است.

برای دانلود متن کامل مقاله اینجا کلیک نمایید

انتخاب صحیح آزمون آماری

انتخاب صحیح آزمون آماری

چگونه میتوانید از صحت روش تجزیه و تحلیل داده ها اطمینان حاصل فرمائید؟ 

شاخه های مختلف علوم برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های مختلفی مانند روش های ذیل استفاده می نمایند:

الف) روش تحلیل محتوا

ب) روش تحلیل آماری

ج) روش تحلیل ریاضی

د) روش اقتصاد سنجی

ه) روش ارزشیابی اقتصادی

و) ... 

تمرکز این نوشتار بر روش های تجزیه و تحلیل سیستمهای اقتصادی اجتماعی و بویژه روش های تحلیل آماری می باشد. 

آمار علم طبقه بندی اطلاعات، علم تصمیم گیری های علمی و منطقی، علم برنامه ریزی های دقیق و علم توصیف و بیان آن چیزی است که از مشاهدات می توان فهمید. 

هدف ما آموزش درس آمار نیست زیرا اینگونه مطالب تخصصی را میتوان در مراجع مختلف یافت، هدف اصلی ما ارائه یک روش دستیابی سریع به بهترین روش آماری می باشد. 

یکی از مشکلات عمومی در تحقبقات میدانی انتخاب روش تحلیل آماری مناسب و یا به عبارتی انتخاب آزمون آماری مناسب برای بررسی سوالات یا فرضیات تحقیق می باشد. 

در آزمون های آماری هدف تعیین این موضوع است که آیا داده های نمونه شواهد کافی برای رد یک حدس یا فرضیه را دارند یا خیر؟

انتخاب نادرست آزمون آماری موجب خدشه دار شدن نتایج تحقیق می شود. 

دکتر غلامرضا جندقی استاد یار دانشگاه تهران در مقاله ای کاربرد انواع آزمون های آماری را با توجه به نوع داده ها و وبژگی های نمونه آماری و نوع تحلیل نشان داده است که در این بخش به نکات کلیدی آن اشاره می شود:

قبل از انتخاب یک آزمون آماری بایستی به سوالات زیر پاسخ داد:

1- چه تعداد متغیر مورد بررسی قرار می گیرد؟

2- چند گروه مفایسه می شوند؟

3- آیا توزیع ویژگی مورد بررسی در جامعه نرمال است؟

4- آیا گروه های مورد بررسی مستقل هستند؟

5- سوال یا فرضیه تحقیق چیست؟

6- آیا داده ها پیوسته، رتبه ای و یا مقوله ای Categorical هستند؟

مدیریت استراتژیک

انتخاب بهینه استراتژی های آموزشی بر مبنای شاخص های یادگیری سازمانی در شرکت ملی پالایش وپخش فراورده های نفتی

 

چکیده

انتخاب بهینه و هدفمند استراتژیهای آموزشی سازمان یکی از مهمترین عوامل کسب مزیت رقابتی پایدار است. نظر به اینکه یادگیری سازمانی، هدف نهایی مقوله آموزش می باشد، لذا لازم است سازمان ها با در نظرگرفتن ارتباط بین آنها، استراتژی آموزشی بهینه را تعیین کنند. بدین ترتیب امکان تشخیص صحیح تفاوت استراتژی های مختلف آموزشی فراهم می گردد و مدیران وکارشناسان ارشد سازمان قادر خواهند بود، با وجود پیچیدگی های مدیریت آموزشی قبل از عملی نمودن تصمیمات، میزان دستیابی به هدف را برآورد نمایند. لذا رابطه برخی از استراتژی های آموزشی با قابلیت یادگیری سازمانی در 11 شرکت تابعه و زیر مجموعه های آن در شرکت ملی پالایش وپخش فراورده های نفتی مورد بررسی قرار گرفت. طبق نتایج حاصل از تحقیق، علاوه بر تعیین اولویت‌بندی استراتژی‌های آموزشی،امکان تعیین استراتژی آموزشی بهینه در شرایط مختلف و با توجه به نیازهای متنوع سازمان فراهم گردید.

کلمات کلیدی

استراتژی آموزشی- یادگیری سازمانی- مدیریت منابع انسانی- شرکت ملی پالایش وپخش فراورده های نفتی ایران

 

1- مقدمه

امروزه قابلیت یادگیری سازمانی منشأ اصلی مزیت رقابتی پایدار است. در این راستا، شرکت‌ها و سازمان‌های موفق، برای نیل به اهداف خود، نیازمند مکانیزمی جهت تعیین استراتژی‌های مؤثر بر توسعه قابلیت یادگیری سازمانی  می‌باشند. استراتژی‌های آموزشی به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های منابع انسانی، ارتباط تنگاتنگی با نیروی انسانی سازمان دارد، لذا، انتخاب بهینه آن می‌تواند بر توسعه قابلیت یادگیری سازمانی  تأثیر به‌سزایی داشته باشد. یادگیری سازمانی به عنوان یک قابلیت استراتژیک می‌تواند منجر به ایجاد مزیت پایداری بر پایه ایجاد، انتقال و نهادینه کردن دانش تاکتیکی گردد. قابلیت یادگیری سازمانی مستقیماً به منابع انسانی سازمان مرتبط است[2،1].‍‍ علااوه بر این، ابعاد مختلف قابلیت یادگیری سازمانی (مثل تعهد یادگیری، تفکر سیستمی، انسجام و انتقال دانش) ممکن است از سیاست‌های منابع انسانی تأثیر مثبت بپذیرد[1،3]. بنابراین سرمایه انسانی به عنوان یک عامل استراتژیک و مدیریت منابع انسانی همچون ابزاری اساسی برای هدایت سازمان به سمت فرهنگ یادگیری و انتقال دانش شناخته می‌شود[4]. اگرچه مطالعات بسیاری در زمینه یادگیری سازمانی صورت گرفته با این وجود فقدان مطالعات تجربی که بیانگر ارتباط بین استراتژی‌های مدیریت منابع انسانی و توسعه یادگیری است، مشاهده می‌شود.

یکی از مهم‌ترین استراتژی‌های مدیریت منابع انسانی توجه به آموزش بهینه نیروی انسانی می‌باشد و با توجه به اینکه در تحقیقات پیشین ارتباط استراتژی آموزشی با ابعاد مختلف قابلیت یادگیری سازمانی به‌طور کامل پوشش داده نشده است، لذا، هدف این پژوهش، مطالعه دقیق ارتباط استراتژی آموزشی شرکت از جمله: آموزش مستمر، آموزش تیم محور و برنامه‌های گردش شغلی با ابعاد مختلف قابلیت یادگیری سازمانی  همراه با  ارائه شواهد تجربی است. در این پژوهش تعیین سیاست‌های آموزشی با هدف ارتقاء توانایی سازمان در نگهداشت طولانی مدت کارکنان شایسته و ترغیب خلاقیت و انعطاف‌پذیری آنان مدنظر قرار می‌گیرد. بدین منظور، قابلیت یادگیری سازمانی  به عنوان معیار اصلی طراحی سیاست‌های آموزشی مورد توجه قرار گرفته است

برای دانلود متن کامل مقاله اینجا کلیک نمایید

آموزش فرایند تحلیل سلسله مراتبی روش AHP با مثال کاربردی

یا لازم است یادآوری کنم واژه AHP مخفف عبارت Analytical Hierarchy process به معنی فرایند تحلیل سلسله مراتبی است. حتی اگر تا این اندازه با مفهوم AHP بیگانه هستید ناامید نشوید با مطالعه این مقاله شما یک کارشناس AHP خواهید بود. نظر به مشکلات دانشجویان و پژوهشگران پیرامون نحوه استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی برآن شدم تا با ذکر یک مثال کاربردی این مفهوم را برای علاقه‌مندان روشن کرده و بعلاوه نحوه انجام محاسبات را نیز فراهم آورم. این آموزش در چندین بخش تهیه شده است و همواره مورد تجدید نظر قرار می‌گیرد و بنا به ضرورت بخش هائی به آن اضافه شده یا توضیحات آن دستخوش تغییر می‌گردد تا درک بهتری از فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی حاصل آید.

۱- مدل سازی فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP
برای شروع ابتدا یک مساله را مطرح می کنم. فرض کنید عضوی از هیات مدیره سازمانی هستید که می‌خواهد یک مدیر برای سازمان انتخاب کند. در این زمان ابتدا باید معیارهائی برای انتخاب مدیر در نظر بگیرید. برای مثال کاریزما‌، پیشینه، تحصیلات و سن به عنوان معیارهای انتخاب درنظر گرفته شدند. (روشهای انتخاب معیارهای تصمیم‌گیری) حال دو سوال مطرح است: اول اینکه ممکن است برخی افراد از لحاظ یک معیار بر دیگری ارجحیت داشته باشند و دوم اینکه برخی معیارها ممکن است با همدیگر متناقض باشند. بحث تصمیم گیری با معیارهای چندگانه (MCDM) را به خاطر آورید. این همان مساله تصمیم گیری با معیارهای چندگانه است. برای حل این مساله باید از روشهای MCDM مانند AHP یا ANP استفاده کرد.

انتخاب معیارها یا criterions بخش اول تجزیه و تحلیل AHP است. سپس براساس معیارهای شناسائی شده کاندیداها ارزیابی می‌شوند. واژه گزینه‌ها یا کاندیداها مترادف واژه alternative یا candidates بوده و به جای هم بکار روند که مساله مهمی نیست. در این مثال ما سه کاندیدا برای مدیریت داریم: مادلین، سوف و راجر که در تصویر مشاهده می‌شوند.

بگذارید با یک شوخی نکته مهمی را یادآوری کنم. احتمالا الان مادلین را انتخاب کرده اید! ولی یادتان باشد جنسیت جزء معیارهای ما نبود. روش نظام مند اینگونه از ورود جهت گیری ذهنی ممانعت می‌کند. دامنه تاثیر داوری ذهنی در روشهای تصمیم‌گیری چندمعیاره حداقل می‌شود. به این ترتیب الگوی انتخاب به صورت سلسله‌مراتب زیر ترسیم می‌شود:

۲- طراحی پرسشنامه خبره

پرسشنامه مورد استفاده برای تحلیل‌های سلسه‌مراتبی و تصمیم‌گیری چندمعیاره به پرسشنامه خبره موسوم است. پرسشنامه خبره اصلاً چیز پیچیده‌ای نیست بلکه بسیار ساده نیز هست. برای تهیه پرسشنامه خبره از مقایسه زوجی گزینه‌ها استفاده می‌شود. برای هر سطح از سلسله مراتب یک پرسشنامه خبره تهیه می‌شود. برای امتیاز دهی از مقیاس نه درجه ساعتی به صورت زیر استفاده می‌شود:

ارزش	وضعیت مقایسه i نسبت به j	توضیح
۱	ترجیح یکسان  Equally Preferred	شاخص i نسبت به j اهمیت برابر دارد و یا ارجحیتی نسبت به هم ندارند.
۳	کمی مرجح Moderately Preferred	گزینه یا شاخص i نسبت به j کمی مهمتر است.
۵	خیلی مرجح Strongly Preferred	گزینه یا شاخص i نسبت به j مهمتر است.
۷	خیلی زیاد مرجح Very strongly Preferred	گزینه i دارای ارجحیت خیلی بیشتری از j است.
۹	کاملاً مرجح Extremely Preferred	گزینه i از j مطلقاً مهمتر و قابل مقایسه با j نیست.
۲-۴-۶-۸	بینابین	ارزشهای بینابین را نشان می‌دهد مثلا ۸، بیانگر اهمیتی زیادتر از ۷ و پایین‌تر از ۹ برای i است.

پژوهشگران معمولا از طیف پنج نقطه زیر استفاده می‌کنند که ساده‌تر بوده و نتایج یکسانی بدست می‌دهد:

ترجیح یکسان	کمی بهتر	بهتر	خیلی بهتر	کاملا بهتر
۱	۳	۵	۷	۹

با استفاده از این مقیاس هیات مدیره هر یک از گزینه‌ها را براساس هر یک از عوامل به صورت زوجی مقایسه می‌کنند. نتایج این مقایسه به صورت زیر است.

۳- تعیین وزن معیارها 
سطح اول سلسله‌مراتب را معیارهای اصلی تشکیل می‌دهد. پرسشنامه خبره نخست بامقایسه زوجی معیارهای اصلی براساس هدف به تعیین اولویت هر یک از معیارها اصلی می‌پردازد. بنابراین باید معیارها را براساس هدف دوبه‌دو با هم مقایسه می‌کنیم. برای مثال هیات مدیره تصمیمی مشابه زیر می‌گیرد:

	پیشینه	سن	کاریزما	تحصیلات	بردار ویژه
پیشینه	1	7	3	4	0.547
سن	1/7	1	1/5	1/3	0.056
کاریزما	1/3	5	1	3	0.270
تحصیلات	1/4	3	1/3	1	0.127

اکزل و ساعتی (1983) استفاده از میانگین هندسی را بهترین روش برای ترکیب مقایسات زوجی معرفی کرده‌اند. بنابراین از داده‌های هر سطر میانگین هندسی بگیرید. وزن‌های بدست آمده نرمال نیستند. منظور از وزن نرمال آن است که جمع اوزان برابر ۱ باشد. بنابراین میانگین هندسی بدست آمده در هر سطر را بر مجموع عناصر ستون میانگین هندسی تقسیم کنید. ستون جدید که حاوی وزن نرمال شده هر معیار است را بردار ویژه یا Egienvalue گویند. وزن نهائی هر ماتریس همان ستون بردارویژه است. براساس جدول بالا معیار پیشینه از بیشترین اولویت برخوردار است. ویژگی‌های کاریزماتیک در اولویت دوم قرار دارد. تحصیلات سومین معیار با اهمیت است و سن نیز از کمترین اولویت برخوردار است.

 برخی معیارها مانند سن یا قیمت یک عدد ثابت هستند. برای این منظور مقایسه زوجی نیازی به دیدگاه کارشناسی ندارد. ادامه مطلب ...

 هر معیار ممکن است خود از یک مجموعه زیرمعیار تشکیل شده باشد. برای نمونه معیار پیشینه در مثال بالا می‌تواند شامل سابقه کاری در سازمان حاضر، تجربه کار در سازمانهای دیگر، تجربه مدیریتی و زیرمعیارهای دیگر باشد. در اینصورت یک سطح دیگر به مدل AHP اضافه می‌شود. ادامه مطلب ...

۴- مقایسه زوجی گزینه‌ها براساس معیارها 
پس از تعیین وزن هر یک از معیارها در گام بعد باید گزینه‌ها بصورت زوجی براساس هر معیار مقایسه شوند. برای مثال مقایسه زوجی گزینه‌ها براساس پیشینه نشان داده است : مادلین در مقایسه با راجر امتیاز 4 می‌گیرد و سوف در مقایسه با راجر امتیاز 9 می‌گیرد. همچنین سوف در مقایسه با رمادلین امتیاز 4 کسب می‌کند. بعد از اینکه مقایسه ها انجام شد داده‌ها را به ماتریسی مانند زیر منتقل می‌کنند که همان ماتریس مقایسه‌ زوجی است.

پیشینه	مادلین	سوف	راجر
مادلین	1	1/4	4
سوف	4	1	9
راجر	1	1/9	1

گام بعدی تعیین اولویت است. برای تعیین اولویت از مفهوم نرمال سازی (normalize) که در گام قبلی توضیح داده شد استفاده می‌شود. پس از نرمال کردن وزن هر گزینه براساس معیار مورد نظر بدست خواهد آمد. به عبارت دیگر محاسبه مقدار ویژه هر سطر با تخمین میانگین هندسی: میانگین هندسی آن سطر به جمع میانگین هندسی سطرها

پیشینه	مادلین	سوف	راجر	اولویت
مادلین	1	1/4	4	0.217
سوف	4	1	9	0.717
راجر	1/4	1/9	1	0.066

شما باید نرم افزار Expert Choice را نصب کنید یا اینکه به این آدرس بروید تا با یک کلیک محاسبات زیر انجام گیرد. راه حل دیگر استفاده از نرم افزار Super Decision است که بیشتر برای ANP مناسب است.

به مقادیر بدست آمده حاصل از محسابات که ستون اولویت را تشکیل می‌دهند بردار ویژه (eigenvector) گویند. همین مقایسه‌های زوجی را برای سایر معیارها انجام می‌دهیم. به این ترتیب اولویت هر فرد را براساس هر معیار مانند فوق محاسبه می‌کنیم. مهم همان ستون اولویت‌ها است. در نهایت به ماتریسی مانند زیر خواهید رسید:

	پیشینه	سن	کاریزما	تحصیلات
مادلین	0.217	0.265	0.743	0.188
سوف	0.717	0.672	0.194	0.081
راجر	0.066	0.063	0.063	0.731

محاسبه اولویت‌ها
اکنون به سادگی با استفاده از میانگین موزون مدیر سازمان را انتخاب می‌کنیم.

امتیاز هر گزینه = مجموع حاصلضرب اولویت آن گزینه براساس معیار i ضربدر اولویت آن معیار

Madlin: (0.217 x 0.547) + (0.188 x 0.127) + ( 0.703 x 0.270) + ( 0.265 x 0.056) = 0.358

به همین ترتیب سوف 0.492 امتیاز کسب کرد و راجر نیز 0.149 امتیاز بدست آورد. خوب مساله انتخاب مدیر به روش تحلیل سلسله مراتبی انجام گرفت و سوف با کسب بیشترین امتیاز به عنوان مدیر انتخاب گردید. البته پیرایش‌های دیگری نیز وجود دارد که می‌توانید در مقالات دیگر آنها را نیز فرا بگیرید. دانش را مرزی نیست و همیشه نکاتی برای افزودن هست

فرایند تحلیل شبکه ای

آموزش کامل تصمیم گیری چندمعیاره به روش AHP و ANP

مقایسه تکنیک AHP و ANP

فرآیند تجزیه و تحلیل شبکه‌ای یا ANP یکی دیگر از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند معیاره است که «فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی» یا AHPرا با جایگزینی «شبکه» بجای «سلسله مراتب» بهبود می‌بخشد. فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی که در دهه هفتاد میلادی توسط ساعتی پیشنهاد گردید، یکی از تکنیک‌های معروف تصمیم‌گیری چند معیاره است که یک مسئله تصمیم‌گیری را به چند سطح مختلف تجزیه می‌کند که مجموع این سطوح تصمیم، تشکیل یک سلسله‌مراتب را می‌دهند.

تفسیر شکل بالا چندان پیچیده نیست. شکل ب یک نمودار ساده تحلیل ساده مراتبی AHP را نشان می دهد. درست مانند آموزش تکنیک AHP ساختار سلسله مراتبی هدف، معیارها و گزینه ها نمایش داده شده است. در مدل تحلیل سلسله مراتبی روابط درونی معیارها و زیرمعیارها در نظر گرفته نمی شود اما اگر فرض شود میان معیارها رابطه وجود دارد یا میان زیرمعیارهای هر معیار رابطه وجود دارد در این صورت ساختار مدل به صورت شبکه در خواهد آمد. این شبکه (Network) روابط همان وجه تسمیه تکنیک ANP است. بنابراین در یک کلام باید گفت ANP همان AHP است فقط در آن روابط درونی معیارها و زیرمعیارها نیز لحاظ می شود.

مطابق اصل همبستگی در AHP عناصر هر سطح صرفاً به عناصر سطح بالاتر وابسته اند، یعنی ضرایب اهمیت عناصر هر سطح لزوماً بر اساس سطح بالاتر مشخص می‌شود؛ در حالی که در بیشتر اوقات بین آلترناتیوهای تصمیم و معیار‌های تصمیم گیری، روابط و همبستگی متقابل وجود دارد. فرآیند تجزیه و تحلیل شبکه‌ای می‌تواند به عنوان ابزاری سودمند در مسایلی که تعامل بین عناصر سیستم تشکیل ساختار شبکه‌ای می‌دهند به کار گرفته شود در حالی که AHP روابط یک طرفه را بین سطوح تصمیم به کار می‌گیرد. فرآیند تجزیه و تحلیل شبکه‌ای شرایطی را مهیا می‌کند که روابط متقابل بین سطوح تصمیم‌گیری و معیارهای تصمیم به شکل کلی تری مورد بررسی و ملاحظه قرار گیرند. اگرچه فرآیند تجزیه و تحلیل شبکه‌ای نیز یک مقیاس اندازه گیری نسبی مبتنی بر مقایسات زوجی را به کار می‌گیرد، اما به مانند AHP یک ساختار اکیداً سلسله‌مراتبی را به مسئله تحمیل نمی کند، بلکه مسئله تصمیم‌گیری را با به کارگیری دیدگاه سیستمی توأم با بازخورد، مدلسازی می‌کند.

یک اشتباه رایج در مقایسه AHP و ANP

اگر در یک ساختار سلسله مراتبی میان عناصر مدل رابطه وجود داشته باشد مدل از حالت سلسله مراتبی تبدیل به حالت شبکه می شود. یعنی به جای رویکرد AHP باید از رویکرد ANP برای حل مساله استفاده شود. این اصل کاملا صحیح است اما این تعریف برای ANP کاملا ساده انگارانه است. مدل شبکه هرگز مانند مدل سلسله مراتبی از نظم و قاعده مدونی پیروی نمی کند. ساختار شبکه می تواند بسیار متنوع باشد. بسیاری از مدل های شبکه ای هستند که به علت پیچیدگی زیاد هنوز حل نشده اند. متاسفانه بسیاری تصور می کنند برای طراحی مدل ANP باید یک مدل AHP طراحی کرد و یک حلقه به آن اضافه کرد و این اصلا درست نیست. ساختار شبکه هیچگونه طرح و فرم کلی ندارد و می تواند مجموع ای از خوشه ها را شامل شود.

تشابه و تفاوت مدل AHP و ANP

آنچه موجب شباهت مدل ANP و AHP است اصول تحلیل آنها است. هر دو این مدل ها توسط دکتر ساعتی مطرح شده اند و هم او بوده است که اساس تحلیل را بر مقایسه های زوجی پایه گذاری کرده است. بنابراین می توان شباهت ها و تفاوت های دو تکنیک را در کاربرد و نحوه بیان ترجیحات جستجو کرد:

1- هر دو تکنیک برای تعیین اولویت عناصر بکار می روند.

2- اساس تعیین اولویت در هر دو تکنیک مبتنی بر مقایسه های زوجی است.

3- مدل AHP دارای ساختار کاملا مشخص و قاعده مندی از توالی هدف، معیارها و زیرمعیارها است اما مدل ANP هیچ ساختار خاص و قابل پیش بینی ندارد.

4- در مدل AHP هر عنصر براساس عنصر بلاواسطه بالادستی خود مقایسه می شود اما در ANP قاعده ای از قبل مشخص ندارد و ویژگی های مدل و دیدگاه طراح مساله مشخص می کند کدام عنصر باید با کدام عنصر مقایسه شود.

5- در مدل AHP وزن نهایی براساس ضرب ساده اهمیت هر عنصر در خوشه بالای خود بدست می آید اما در تکنیک ANP با محاسبه سوپرماتریس حد وزن نهایی عناصر بدست خواهد آمد.

کاربردهای تکنیک ANP و AHP

هر دو تکنیک AHP و ANP دو کاربرد عمده و یکسان دارند. مهمترین کاربرد این دو تکنیک مقایسه و تعیین اولویت شاخص‌های اصلی تصمیم گیری است. این کاربرد تکنیک فرایند تحلیل شبکه و فرایند تحلیل سلسله مراتبی سبب شده است تا از این دو تکنیک برای اولویت بندی معیارها و زیرمعیارهای تصمیم در تکنیک های دیگر مانند تکنیک تاپسیس استفاده شود. کاربرد دیگر این دو تکنیک اولویت بندی و انتخاب گزینه بهینه است. یعنی AHP و ANP نه تنها برای اولویت بندی شاخص های تصمیم گیری استفاده می شوند بلکه می توان با استفاده از این دو تکنیک گزینه های نهائی را نیز تعیین اولویت کرد. در مساله انتخاب مدیر مشاهده کردید با استفاده از تکنیک AHP هم شاخص های تصمیم گیری تعیین اولویت شد و هم گزینه برتر انتخاب گردید. اما از این دو تکنیک کمتر برای تعیین اولویت نهائی گزینه ها استفاده می شود و تکنیک های پیچیده تری مانند تکنیک تاپسیس و تکنیک VIKOR در این زمینه کاربرد دارند.

فرایند تحلیل سلسله مراتبی

آموزش فرایند تحلیل سلسله مراتبی روش AHP

استفاده از AHP و ANP در تصمیم‌گیری گروهی

یکی از مهمترین کاربردهای تصمیم‌گیری چندمعیاره، کاربرد آنها در تصمیم‌گیری گروهی است. در مثال انتخاب مدیر فرض کنید بخواهید براساس نظر چندین کارشناس تصمیم‌گیری کنید. تکنیک‌های تصمیم‌گیری گروهی دو کاربرد اساسی در روشهای MCDM دارند. با مطالعه این بخش شما روش طراحی پرسشنامه خبره را نیز فرا خواهید گرفت. دقت کنید این مطلب در ادامه آموزش مقدماتی AHP نوشته شده است.

الف: انتخاب معیارها و زیرمعیارها
برای انتخاب معیارها و زیرمعیارهای مربوط به یک هدف، معمولاً از روش‌هائی مانند طوفان مغزی، گروه اسمی یا تکنیک دلفی استفاده می‌شود. تعیین معیارها و زیرمعیارها در تصمیمات انفرادی چندان دشوار نیست اما زمانیکه بخواهیم از نظر چندین کارشناس استفاده کنیم باید از فنون تصمیم‌گیری گروهی استفاده شود. توصیه معمول در این زمینه استفاده از تکنیک دلفی است. تکنیک دلفی روشی است که با توزیع پرسشنامه میان متخصصان، نظر و عقاید آنها را جمع‌اوری می‌کند و طی مراحلی به نظر اکثیرت می‌رساند. این مراحل آنقدر تکرار می‌شود تا معیارهائی که به طور اجماع نمره‌ای بیشتر از هفت گرفته‌اند جزء فاکتورهای نهائی انتخاب گردند. جهت تسریع می‌توان همان مرتبه اول از نمره‌های اعضا متوسط گیری شود و عواملی که نمره بیشتر از هفت کسب کرده‌اند جزء فاکتورهای نهائی انتخاب گردند.
برای نمونه در مثال انتخاب مدیر که برای ساده‌تر شدن مساله از زیرمعیارها صرف‌نظر شده است، ابتدا پژوهشگر تعدادی معیار انتخاب مدیر را براساس مطالعات گذشته و تجربیات خود شناسائی نمود. در مرحله بعد این معیارهای اولیه با استفاده از تکنیک دلفی از دیدگاه کارشناسان ارزیابی گردید و چهار معیار تجربه، سن، علاقه و تحصیلات نمره بالای 7 کسب کردند و به‌عنوان معیارهای انتخاب مدیر در مدل نهائی وارد شدند.

ب: میانگین نظر خبرگان و طراحی پرسشنامه خبره 
زمانی که از نظر بیش از یک کارشناس برای تعیین اولیت معیارها و زیرمعیارها استفاده می‌شود تکنیک‌های متعددی برای رسیدن به یک دیدگاه کلی وجود دارد. برای نمونه می‌توان از روش اجماع (consensus) استفاده کرد. به این ترتیب که محققین در کنار هم جمع شده و در خصوص هر مقایسه به جمع‌بندی کلی برسند. البته این روش همه معایب تصمیم‌گیری گروهی را به همراه دارد و عملاً جدول مقایسه‌ای هر عضو بی‌خاصیت خواهد ماند. (آذر و معماریانی، 1373 : 25) اکزل و ساعتی (1983) استفاده از میانگین هندسی را بهترین روش برای ترکیب مقایسات زوجی معرفی کرده‌اند. 
حال بیائید ببینیم اگر بخواهیم از نظر بیش از یک کارشناس به مساله انتخاب مدیر بپردازیم. در این مثال ما می‌خواهیم نظر 5 کارشناس را برای انتخاب مدیر از بین سه کاندیدا جویا شویم. الگوریتم اجرای کار مانند قبل است.
ابتدا پرسشنامه خبره را طراحی می‌کنیم چون باید نظرات پنج فرد مختلف جمع آوری شود. برای مثال پرسشنامه خبره برای گام اول مثال قبل یعنی مقایسه زوجی کاندیداها براساس معیار پیشینه به صورت زیر خواهد بود:
1- اولویت مادلین نسبت به سوف براساس معیار پیشینه شغلی برای احراز شغل مدیریت سازمان کدام است؟
2- اولویت مادلین نسبت به راجر براساس معیار پیشینه شغلی برای احراز شغل مدیریت سازمان کدام است؟
3- اولویت مادلین نسبت به سوف براساس معیار پیشینه شغلی برای احراز شغل مدیریت سازمان کدام است؟
پاسخنامه نیز با طیف پنج یا نه درجی ساعتی تهیه و تنظیم می‌شود که در صفحه گذشته شرح آن ارائه گردیده است.
در گام بعدی میانگین هندسی هر یک از مقایسه‌های زوجی انجام شده را حساب کنید. برای مثال دیدگاه پنج کارشناس در مقایسه مادلین و راجر به صورت زیر است.

	کارشناس اول	کارشناس دوم	کارشناس سوم	کارشناس چهارم	کارشناس پنجم	میانگین هندسی
مادلین به راجر	7	6	5	4	5	5.304566

بنابراین اولویت مادلین به راجر برابر 5.304566 که میانگین هندسی نظرات کارشناسان مختلف است. از سوی دیگر اولویت راجر به مادلین 0.188517 است که معکوس نمره مادلین به راجر است. همین روند را برای دو مقایسه دیگر انجام می‌دهیم. جدول نهائی مانند زیر خواهد شد:

	مادلین	سوف	راجر	eigenvector
مادلین	1	0.54928	5.304566	0.352373524
سوف	1.820564	1	6.892190	0.573292685
راجر	0.188517	0.145092	1	0.074333791

مقدار ویژه یا اولویت سطرها مانند قبل محاسبه می‌شود. می‌توانید از نرم افزار استفاده کرده یا تخمین میانگین هندسی را بکار ببرید. دانش را مرزی نیست و همیشه نکاتی برای افزودن هست.