مقاله مدیریتی
بررسی عوامل موثر تغییر دیدگاه مدیریت استراتژیک بنگاه
چکیده
اخیرا تحقیق های بسیاری در زمینه تصمیم های راهبردی مدیریت صورت گرفته است،در اغلب این تحقیق ها به بررسی این امر می پردازد "به چه صورت مدیریت سازمان می تواند در امر تصمیم گیری، آزادانه و منطقی به تعادل برسد ".این مهم به عنوان دغدغه فکری برای سرمایه گذاران بنگاه نیز مطرح است،زیرا شناخت از مدیریت کار آسا نی نیست،اما با شناخت از محیطی که مدیریت درآن فعالیت دارد می توان به ساختاهاری نظام یافته ای دست یافت که براساس آنها،برآورد های منطقی در مورد رویداد های آتی داشته و بدان وسیله عمکرد آتی مدیریت را مورد ارزیابی قراردهیم و به اطمینان نسبی از تصمیم های که مدیریت اخذ نموده،دست یابیم.در تحقیقات اولیه پیرامون نحوه تصمیم گیری مدیریت چنین تصور می شد که افراد ارزش مورد انتظار را با استفاده از احتمالات ذهنی محاسبه کرده و در تصمیم گیری دخالت می دهند،اما بعدا مشخص گردید که توجه محض به محاسبات آماری و استفاده از آنها در امر تصمیم گیری،اشتباه مدیریت را به همراه دارد . زیرا آنچه نمی توان به آن اعتماد نمود و با اعداد و ارقام نمایش داد،ویژگی های مدیریت،محیط و تغییرات آنها است،تغییر محیط و به تبع آن تغییر در شرایط تصمیم گیری،ذهن مدیریت را آشفته می نماید و توجه وی را به عوامل اثر گذاری که تغییر را بوجود آورده اند ،دور می نماید.سلفریج این نماد های گمراه کننده را در چهاربخش قرار داد و از آنها با عنوان شیاطین نام می برد.در این مقاله پس از بررسی نحوه پردازش اطلاعات و عوامل تغییر دهنده دیدگاه مدیریت،تئوری سلفریج را بازبینی نموده و اثر آنها را در امر تصمیم گیری و سامانه اطلاع رسانی بنگاه بیان می نمایم.
کلمات کلیدی : شناخت، سیستم اطلاعاتی، آسیب شناسی مدیریت، تئوری کاخ شیاطین
1. مقدمه
امروزه هر سازمانی در فرایند ایجاد ارزش خود با محیط های بسیاری روبرو می باشند که هر یک از این محیط ها اثرات مختلفی بر عملکرد سازمان در فرایند ایجاد ارزش می گذارند.
برخی از این عوامل مربوط به محیط درون سازمانی بوده و برخی دیگر محیط برون سازمانی را شامل می شوند . با رشد روز افزون فناوری و تغییرات بسیار شدید در محیط داخلی و خارجی سازمان، مدیران بایستی استراتژی هایی برای سازمان طراحی کنند که بتواند بهترین پاسخگویی را به محیط پویایی که سازمان در آن قرار دارد داشته باشند.
بطور خلاصه فرایند ایجاد ارزش در سازمان بصورت زیر است:
خلاصه فرایند ایجاد ارزش
همانطوری که در شکل ملاحظه می شود در فرایند ایجاد ارزش،درون دادها توسط فرایندی که سازمان بر روی آنها انجام می دهد به برون داد یا خروجی تبدیل می شوند که تغییرات محیط درون سازمانی و برون سازمانی بر روی آنان اثر می گذارد.
کارایی و اثربخشی موسسات اقتصادی ؛ رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع به میزان قابل توجهی بستگی به کاربرد حسابداری مدیریت دارد . بویژه آنکه فرایندهای برنامه ریزی و کنترل یا تصمیم گیری بر پایه اطلاعات و نتایج سیستم حسابداری مدیریت استوار است. تصمیم گیری نیازمند برنامه ریزی است و بمنظور برنامه ریزی دسترسی به اطلاعات صحیح و بهنگام از ضروریات می باشد. برنامه ریزی یکی از وظایف مهم مدیریت است که مانند پلی زمان حال را به آینده مرتبط می سازد.کنترل نیز فرایندی است که ازطریق آن مدیران اطمینان حاصل می کنند که عملکرد شرکت با فعالیت برنامه ریزی شده مطابقت دارد یا خیر. از اینرو برنامه ریزی و کنترل هنگامی سودمند است که همزمان بکارگرفته شود. برای برنامه ریزی و کنترل در هر سازمانی به اطلاعات نیاز می باشد و اطلاعاتی که سیستم حسابداری در هر سازمانی فراهم می کند ، اطلاعات مناسبی برای این امر می باشد . فناوری، محیط، اندازه یا بزرگی سازمان، تعیین کننده نوع سیستم اطلاعاتی و شیوه پردازش آنها در سازمان می‌باشند. یک فناوری پیچیده یا محیط نامطمئن، ایجاب می‌کند که کارکنان و اعضای سازمان اطلاعات بیشتری را مورد پردازش قرار می دهند ، تا بتوانند رویدادهای غیرمنتظره را بهتر درک نمایند و در برابر آنها واکنش مناسب از خود نشان دهند. وابستگی متقابل یا دو طرفه بین دوایر سازمانی باعث خواهد شد که ارتباطات و هماهنگی‌های بیشتری بین آنها به وجود آید. بنابراین، سازمان باید به گونه‌ای طرح‌ریزی شود که در آن اطلاعات به صورتی افقی و عمودی رد و بدل گردد، تا امور به صورت مقتضی انجام شود و در سایه هماهنگی همه جانبه، سازمان به مقصود و مقصد خود برسد.
اطلاعات حسابداری را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
1. اطلاعات حسابداری مالی: با هدف گزارشگری برون سازمانی به افراد ذینفع تهیه می شود.
2. اطلاعات حسابداری مدیریت: برای تامین نیازهای اصلاعاتی مدیران و مسئولان درون سازمانی تهیه می شود.
حال با توجه به اهمیت حسابداری مدیریت در تصمیم های راهبردی مدیریت در این مقاله به بررسی عواملی که سبب انحراف در تجزیه و تحلیل اطلاعات حسابداری شده و در نتیجه مانع از ارائه اطلاعات حسابداری مدیریت به سهامداران می شوند می پردازیم.آنچه که مدیریت را از توجه به اهداف سازمان دور سازد ، تغییر دیدگاه او بر اساس عوامل فریبی است بطوریکه «سلفریج» در بیان عوامل اثر گذار بر تصمیم گیری مدیریت ، نظریه کاخ شیاطین[i] را مطرح ساخت . او معتقد بود که شناسایی وتشخیص به طور پیوسته توسط چهار عامل ، تصویر ،ادراک و شناخت،بخش نگر و تصمیم گیرنده،صورت می گیرد.
2. آسیب شناسی مدیریت:
آسیب شناسی ، دانشی است که در آن بخش های بیمار در ساختارسازمان را ، مورد مطالعه و بررسی قرار می دهد . هدف آسیب‌شناسی مدیریت ؛ درک عوامل موثر بر بی نظمی وآثار نامطلوب آن در سیستم اداری و مدیریت جامعه است. مدیریت مسلما کار پر درد سری است. ولی آیا همۀ دردسر های مدیریت ناشی از پست مدیریت ، وظایف و مسئولیت هایی است که مدیر به عهده گرفته است؟ گاه اتفاق می افتد که همکاران شخص از پشت سر به او خنجر بزنند. این البته هم خیانت است و هم جنایت. ولی گاهی شخص خودش به خودش زخم می زند. علاج واقعی زخمهای " مدیریت" و بیماریهایی که یک مدیر خود را به آنها مبتلا می سازد، چیزی جز شناخت بیشتر از خود نیست.
دست کم می توان دو علت عمده برای ضعف مدیریت بیان کرد:
اول اینکه سازمانهای اداری (در بیشتر کشورها) هنوز نتوانسته اند راه و روش آموزش صحیح و مناسب مدیریت را بیامورند .
دوم اینکه سیستم مدیریت (یعنی سیستمی که در آن عده ای مرئوس و جند نفر رئیس باشند) بهترین شیوۀ سازمان دادن نیست.
مدیریت و اداره کردن برای بعضی هنر است و برای بعضی علم. مدیریت خواه علم باشد خواه هنر، تاریخ بشری گواه آن است که توانایی شخص در رسیدن به یک هدف مشخص، به وسیله افراد دیگر، یکی از مهمترین و با ارزشترین هنرها است. کسی که مسئولیت ادارۀ یک دستگاه بزرگ یا کوچک را بر عهده گرفته است، اگر نتواند به طرزی مناسب و منطقی اختیارات خود را به کاربرد و اعمال قدرت نماید ، نباید از همکاران و کارمندان خود انتظار معجزه داشته باشد. میزان موفقیت یا عدم موفقیت هر دستگاه ، به نحوه اعمال قدرت سرپرست و مسئول آن دستگاه مرتبط است.
نشانه های خاصی که در تصمیم گیری مورد استفاده قرار می گیرد، به حرفه حسابداری مربوط است . اگر اقلام اطلاعات خاصی در صورت های مالی مورد استفاده قرار نگیرند، می توان تصور کرد که با اهمیت نیستند و بنابراین نیازی نیست افشا شوند .حرفه حسابداری نیز به بررسی اثرات افشا (در صورت های مالی یا در یادداشت ها) بر تصمیم گیری استفاده کنندگان علاقه مند است ، بنابراین در جهت بررسی اطلاعات مورد استفاده مدیریت باید نحوه پردازش اطلاعات توسط او و دلایل تغییر نحوه پردازش اطلاعات مورد توجه قرار دهیم ، لذا در این بخش از مقاله نحوه بررسی پردارش اطلاعات توسط بشر را مرور کرده وبا بررسی دو الگوی جز نگر وکلی نگر، فرآیند کاخ شیاطین را مورد بررسی قرار می دهیم .
2-1- سیستم اطلاعاتی
سیستمهای اطلاعاتی در سازمانها، تصمیمات انسانی را با فراهم آوردن تصمیم گیرانی با اطلاعات مربوط ، پشتیبانی می کنند. بنابراین، تصمیم گیرنده انسانی، هدف عمده هر اطلاعاتی است که به وسیله تسهیلات و امکانات دستی یا کامپیوتری ، پردازش و عرضه شده است.
دو روش متفاوت برای بررسی فرآیند ادراک و شناخت وجوددارد :
- تحقیق فیزیولوژیک: که بر روی پدیده بیوشیمیایی و بیوفیزیکی مشاهده شده در ذهن ، سیستمهای عصبی، سیستمهای ادراکی تاکید می ورزد، زمانیکه در معرض محرکهای مختلف قرار دارند.
- تحقیق روانشناختی : که انسان را به مثابه یک جعبه سیاه در نظر می گیرد و خاصیت فرایند ادراک وشناخت را از طریق واکنش های مربوط (ستاده ها) به محرک ها (داده ها) بررسی می کند .
