تجربه تدوین استراتژی منابع انسانی

 

تأثیر استراتژی رقابتی بر فرایند نوآوری

 

چکیده

 هدف این تحقیق بررسی رابطه بین ارائه ایده و نتایج نوآوری و همچنین  بررسی نقش استراتژی رقابتی در فرایند نوآوری سازمانی است. برای انجام تحقیق داده­هایی از 95 شرکت تولیدی بزرگ در شهر اصفهان که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند. جمع­آوری شد. به منظور تحلیل داده­های جمع­آوری شده، از روش رگرسیون ساده خطی و همچنین رگرسیون سلسله مراتبی استفاده شد.

یافته­ها نشان می­دهند که ایده شرط لازم برای نوآوری است. به عبارت دیگر بین ارائه ایده و نتایج نوآوری رابطه معنی­داری وجود دارد. برای بررسی نقش­تعدیل­کنندگی استراتژی­های رقابتی در فرایند نوآوری از رگرسیون سلسله­مراتبی استفاده شد. تحلیل داده­ها نشان داد که استراتژی کاهش هزینه در رابطه بین ارائه ایده و نوآوری در فرایند تولید نقش تعدیل­کننده ندارد. همچنین مشخص شد که استراتژی تمایز در رابطه بین ارائه ایده و نوآوری در محصول نقش­تعدیل­کننده دارد ولی نقش تعدیل­کنندگی آن در رابطه بین ارائه ایده و نوآوری بنیادی تأیید نشد.

واژه­های کلیدی

 

استراتژی رقابتی، خلاقیت، ارائه ایده، نوآوری، فرهنگ، ساختار، جو سازمانی

 

 

1-مقدمـه

در محیط پیچیده و پویای امروز، نوآوری به عنوان یک ابزار کلیدی برای ایجاد مزیت رقابتی بوده]1[ و یکی از اهداف اصلی برای بسیاری از سازمان­ها محسوب می­شود. شرکت­های نوآور نسبت به شرکت­های دیگر توانایی بیشتری در پاسخ به چالش­های محیطی دارند و به همین دلیل است که نوآوری از محرک­های کلیدی موفقیت در بلند مدت، بویژه در بازارهای پویا به حساب می­آید]2 .[             زمینه های رقابتی امروز که از انقلاب تکنولوژیکی، جهانی سازی، رقابت زیاد و تأکید بر قیمت، کیفیت و رضایت مشتری ناشی می شود، لزوم شناخت بیشتر و تمرکز بر نوآوری به عنوان یک مزیت استراتژیک  را فراهم نموده است، در جهان پویا، سازمان ها بایستی بیشتر نوآر باشند به این دلیل که شدت رقابت در محیط سازمانی، نوآوری را به عنوان یک عامل اصلی در بهبود عملکرد سازمانی مبدل ساخته است]3[. نوآوری برای سازگاری و تطبیق سازمانی و برای ایجاد مزیت رقابتی یک امر حیاتی است]4،5[. به بازار آوردن محصولات جدید به شرکت ها کمک می کند تا حاشیه سود خود را

 

 

 

حفظ کنند و این در حالی است که  سرمایه گذاری در نوآوری فرایند به شرکت ها کمک می کند تا هزینه های خود را پایین نگه

دارند. پیشرفت های صورت گرفته در تکنولوژی اطلاعات نیز نقش مهمی در شتاب دادن به سرعت نوآوری داشته اند. طراحی به کمک

کامپیوتر و تولید به کمک کامپیوتر، طراحی و تولید محصولات جدید را برای شرکت ها سهل تر و سریع تر کرده است و این در حالی است که تکنولوژی های تولید انعطاف پذیر این امکان را پدید آورده اند که دوره های تولید کوتاه مدت نیز اقتصادی باشند و از اهمیت صرفه جویی ناشی از مقیاس تولید کاسته اند. این تکنولوژی­ها به شرکت­ها کمک می کنند تا محصولاتی با گوناگونی بیش تر طراحی و تولید کنند که بتوانند دقیقاً نیازهای گروه­های مشتریان بسیار محدود را برآورده سازند و بدین طریق به تمایز نسبت به رقبا دست یابند]6[. نوآوری فرایندی است که با ارائه ایده جدید آغاز می­شود و با معرفی به بازار به نتیجه می­رسد]7[. نوآوری به صورت ارائه یک ایده جدید در بازار در قالب محصول یا خدمت جدید، بهبود سازمان و یا پیشرفت در فرایند درون سازمان تعریف می شود. دامنه نوآوری می تواند از تغییرات کم در محصولات موجود، فرایندها یا خدمات تا ایجاد محصولات، خدمات و فرایندهایی با ویژگی ها یا عملکرد منحصر بفرد باشد]8[.

     با توجه به موارد ذکر شده، جای تعجب ندارد که استراتژی یک عامل کلیدی در نوآوری است. استراتژی تجاری سازمان را برای انتخاب بازارهایی که می خواهد در آن فعالیت کند راهنمائی می کند، همین­طور انتخاب انواع فرایندها، تکنولوژی ها و محصولات برای سرمایه گذاری در آن ها بر طبق استراتژی تجاری انجام می شود.]9[.

     کشورهای در حال توسعه برای رسیدن به جایگاه مناسب در عرصه های جهانی راهی جز جهش اقتصادی و صنعتی ندارند و این امر جز در پرتو نوآوری و تولید دانش میسر نمی باشد. در اکثر شرکت های تولیدی ما توجه به نوآوری  جایگاه مناسب و لازم خود را پیدا نکرده و با نوآوری به صورت امری مقطعی و موردی برخورد می شود و حتی در حوزه مطالعات نظری و تحقیقاتی نیز به ندرت بدان توجه شده است. دیگر مشکل شرکت های تولیدی این است که در امر نوآوری به نقاط قوت  خود و همچنین به فرصت های موجود در بازار توجه نمی­کنند و به این دلیل که نقاط قوت و فرصت های بازار از عوامل اصلی و پیش زمینه های لازم برای تدوین استراتژی رقابتی است، بنابراین قبل از اقدام به نوآوری بایستی به نوع استراتژی رقابتی سازمان  توجه کرد. در این تحقیق از مدل دو مرحله­ای نوآوری استفاده شده است و رابطه مستقیم بین مراحل را مورد آزمون قرار گرفته و اثر تعدیل­کنندگی استراتژی سازمانی بر روابط بین آنها را با تمرکز بر ابعاد مختلف مرحله دوم مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق از مدل دو مرحله­ای به دو دلیل استفاده کرده است:

1. در ادبیات مورد بررسی، مدل دو مرحله­ای مورد تأیید بسیاری از محققان قرار گرفته است]10[.

     2. استفاده از مدل دومرحله­ای هنگام آزمون متغیرهای سازمانی در رابطه مراحل  فرایند نوآوری نوعی ایجاز و سادگی ایجادمی­کند. مرحله اول شامل ارائه ایده است و مرحله دوم، نتایج همه تلاش­های نوآورانه سازمان را تشکیل  می­دهد ]11.[ ابعاد نتایج نوآوری که در این تحقیق مورد بررسی قرا گرفته­اند شامل نوآوری در محصول، نوآوری در فرایند و نوآوری بنیادی هستند.

در میان اشکال نوآوری، نوآوری در محصول و فرایند به عنوان جزئی از این مطالعه انتخاب شده­اند، به این دلیل که آنها در تخقیقات نوآوری نقش مرکزی دارند و به عنوان موتور رشد و انطباق بوسیله بسیاری از محققان مورد توجه قرار گرفته­اند. همچنین با مرور ادبیات آشکار می­شود که در مطالعات نوآوری، تأکید زیادی بر نوآوری در محصول و نوآوری در فرایند شده است]12[.

    سرعت نوآوری از دیگر ابعاد نتایج نوآوری است که در ادبیات نوآوری مورد بررسی قرار گرفته است، که البته در این تحقیق، مورد بررسی قرار نخواهد گرفت، به این دلیل که تحقیقاتی که سرعت نوآوری را مورد بررسی قرار داده­اند، بر فرایند بین مرحله اول و دوم فرایند نوآوری برای کشف سرعت انجام فرایند نوآوری تمرکز می­کنند، یعنی سرعت  تبدیل ایده به نتایج نوآوری. این تحقیق، به جای بررسی سرعت انجام  فرایند نوآوری، بر رابطه بین ارائه ایده و نتایج نوآوری خواهد پرداخت.

     دیگر بعد نوآوری که در این تحقیق مورد بررسی قرار خواهد گرفت، نوآوری بنیادی است. نوآوری­های بنیادی نوآوری­هایی هستند که سنت­ها را در آن زمینه می­شکنند. نوآوری­های بنیادی به شیوه­های مختلفی طبقه­بندی می­شوند که عبارتند از:

جدید بودن برای صنعت

جدید بودن برای شرکت

جدید بودن برای مشتریان]13[.

     در مدل مرحله­ای نوآوری متغیرهای مختلفی مورد مطالعه قرار گرفته اند. هم اکنون ما قصد داریم به دو حوزه اصلی که تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته اند بپردازیم. اولاً محققان نیازمند تعیین استراتژی هایی هستند که توانائی سازمان را برای رقابت اثربخش و سازگاری سریع با محیط پویا امکان پذیر سازد. توانائی سازمان در ایجاد نوآوری، باعث کسب و حفظ مزیت رقابتی  پایدار برای او خواهد شد.]14[. بنابراین لازم است محققان نوآوری، استراتژی هایی که بر توانایی سازمان برای نوآور بودن تأثیر گذار است را مورد بررسی قرار دهند.

      استراتژی در برگیرنده برنامه ها وروش هایی است که برای رسیدن به یک وضعیت مطلوب در آینده اتخاذ می شود. تدوین استراتژی ،جزئی از فرایند تصمیم گیری در سازمان است. همه اجزا سازمان باید با استراتژی سازمان همسو باشند، بنابراین فعالیت های نوآوری سازمان باید با استراتژی های سازمان همسو باشند. به هر حال رابطه بین استراتژی و نوآوری در ادبیات گذشته آشکار نیست.

دوماً: به دلیل این که محققان درباره فرایند نوآوری توافق نظر ندارند، تحقیقات اندکی برای تعیین عوامل تأثیرگذار برمراحل فرایند نوآوری  انجام شده است]15. [بنابراین برای تبیین این مسأله بایستی عوامل تأثیرگذار بر هرمرحله از فرایند نوآوری بصورت جداگانه مورد تفکیک قرار گیرند]16[.

2- اهمیت و ارزش تحقیق

بالغ بر30سال است که محققان به دنبال کشف عوامل تأثیرگذار برنوآوری هستند. محققان درسطوح فردی،سازمانی و محیطی این عوامل را جستجو می کنند]4[. این تحقیق براستراتژی به عنوان یکی از عوامل سطح سازمانی که برفرایند نوآوری تأثیرگذار است، خواهد پرداخت. سازمان ها بایستی بدانند که چه عوامل سازمانی با چه نوع نتایجی در فرایند نوآوری ارتباط دارند. برای مثال، بعضی سازمان ها ایده های مناسبی می دهند، اما ممکن است در تبدیل آنها به محصولات قابل عرضه در بازار موفق نباشند. بوسیله تعیین عواملی که در مراحل مختلف فرایند نوآوری موثرند، سازمان­ها درک خواهند کرد که چه کارهایی برای تبدیل ایده به نوآوری بایستی انجام گیرد. با توجه به مشکلات اشاره شده، سازمان ها نیازمند این هستند که عواملی که در نتایج نوآوری تأثیر گذارند را درک کنند.

     سازمان­ها ممکن است برای رسیدن به اهدافشان به عوامل استراتژیک مختلفی تمرکز کنند، بستگی دارد که آنها از طریق نوآوری بخواهند به چه چیزی دست یابند. برای مثال سازمان ها، ممکن است هدفشان نوآوری در فرایند باشد تا نوآوری در محصول یا نوآوری بنیادی. دانستن اینکه چه عامل استراتژیکی با هر نتیجه مرتبط است، آنها را در جهت هدایت تلاش هایشان در آن مسیر کمک خواهد کرد.

      تحقیقات اندکی در این زمینه توسط محققان گذشته انجام شده، بنابراین نیاز است نقش استراتژی در فرایند نوآوری و میزان ارتباط و همبستگی دو مرحله فرایند نوآوری مورد بررسی قرار گیرد. محققان پذیرفته اند که عوامل مختلفی بر مراحل مختلف فرایند نوآوری تأثیر گذارند، اما هنوز این عوامل ناشناخته هستند. این تحقیق ما را در رسیدن به چارچوبی برای درک فرایند نوآوری و عوامل استراتژیک موثر بر نتایج نوآوری یاری خواهد کرد. اگرچه محققان ساختار سازمانی را در رابطه با نوآوری مورد بررسی قرار داده اند، ولی تأثیر استراتژی بر نوآوری کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است

       در این تحقیق ما به دنبال این هستیم که رابطه بین دو مرحله فرایند نوآوری، یعنی ارائه ایده و نتایج نوآوری را در شرکت های تولیدی اصفهان تعیین کنیم، به عبارت دیگرمشخص سازیم که آیا ارایه ایده منجر به نوآوری در محصول، فرایند تولید و یا نوآوری رادیکال خواهد شد یا خیر؟و سپس نقش استراتژی را به عنوان یک متغیر تعدیل کننده در رابطه بین دو مرحله فرایند نوآوری در نظر خواهیم گرفت، تا مشخص سازیم که آیا استراتژی رابطه بین دومرحله را تعدیل خواهد کرد یا خیر؟

   دانلود متن کامل