تکنیک فرآیند تحلیل شبکه ای
| ه کارگیری تکنیک فرآیند تحلیل شبکه ای در تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت، تهدید (مطالعه موردی شرکت سهامی بیمه ایران) |
|
چکیده: تحلیل SWOT به تنهایی یک ابزار تحلیلی برای تعیین اهمیت فاکتورهای شناسایی شده و ارزیابی گزینه های مختلف استراتژیک بر حسب این فاکتورها ارایه نمی کند. به این دلیل تحلیل SWOT نقصان ها و کمبودهایی در اندازه گیری و ارزیابی فاکتورها داراست. با وجودی که فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) این نقایص را برطرف می کند اما خود این رویکرد در هنگامی که بین فاکتورها عدم استقلال و وابستگی وجود داشته باشد کارایی خود را از دست می دهد، چرا کهAHP فرض می کند فاکتورهای حاضر در ساختار سلسله مراتبی مستقل می باشند در صورتی که این فرض در بررسی تاثیرات محیط درونی و بیرونی نمی تواند پذیرفتنی باشد. لذا نیاز به ابزاری داریم که وابستگی های ممکن میان فاکتورها را به حساب آورد و اندازه گیری نماید. در این مقاله یک رویه الگوریتمیک مبتنی بر فرآیند تحلیل شبکه ای بدین منظور ارایه می شود که می تواند حتی وقتی بین فاکتورهای SWOT وابستگی وجود داشته باشد کار را به خوبی به پیش ببرد. |
| کلید واژه: برنامه ریزی استراتژیک، تحلیل SWOT، تحلیل تصمیم چندمعیاره، AHP و ANP مقدمه مدیریت استراتژیک به نحو گستردهای امروزه توسط اغلب بنگاههای دولتی و خصوصی برای ایستادگی در برابر هجوم بی امان رقابت بازار و تغییرات محیطی استفاده میشود. پیچیدگی و ظرافت تصمیمگیری در کسب و کار، مدیریت استراتژیک را ضروری ساخته است. مدیریت فعالیتهای متنوع و چند بعدی درونی، تنها بخشی از مسئولیتهای مدرن مدیران میباشد. محیط بلافصل بیرونی موسسه هم عوامل چالش برانگیزی را فرا میآورد. به منظور بر خورد اثر بخش با همه ی این عوامل که بر توانایی شرکت در رشد سود آور آن تاثیر دارند، مدیران به برنامه ریزی استراتژیک روی میآورند. تاکنون از ابزارها و تکنیکهای کمی بسیاری در حوزه مدیریت استراتژیک استفاده شده است که از آنجایی که اصلی ترین مولفه در این حوزه، تصمیمگیری با درنظرگرفتن همزمان ملاحظات چندگانه میباشد لذا تکنیکهای تصمیمگیری چندمعیاره (MCDM (بیشترین میزان استفاده را به خود اختصاص دادهاند. در این میان یکی از ابزارهایی که در مرحله ی تدوین استراتژی برای تحلیل موارد استراتژیک درونی و بیرونی به کار میرود تحلیل SWOT میباشد. هدف این تحلیل که به بررسی و ارزیابی فرصتها و تهدیدهای محیط و نقاط ضعف و قوت بنگاه میپردازد، ارزیابی این است که آیا بنگاه قادر به گرفتن فرصتها و بهره برداری از آنها و اجتناب از تهدیدات محیط غیرقابل کنترل بیرونی نظیر نوسان قیمتها، بی ثباتی سیاسی، تحولات اجتماعی و تغییرات قوانین و مقررات و... میباشد. SWOT مهمترین فاکتورهای درونی و بیرونی که میتوانند آینده ی یک سازمان را تحت تاثیر قرار دهند را خلاصه میکند[3 .[اگر SWOT به خوبی به کار گرفته شود میتواند مبنای بسیار خوبی برای تدوین استراتژی باشد. اگر نگاهی به اسناد موجود در گذشته در مورد تحلیل SWOT انداخته شود، به وضوح ملاحظه میگردد که بیشتر این تحلیلها صرفا یک سری توصیفات و توضیحات کیفی میباشند و کمتر SWOT به صورت کمی انجام گرفته است. در واقع هر چه فرایندهای برنامه ریزی و تصمیمگیری به وسیله ی افزایش تعداد معیارهای دارای وابستگی متقابل، پیچیدهتر گردد، سودمندی به کارگیری SWOT هم کاهش مییابد. به عبارت دیگر میتوان این نتیجه را گرفت که این تحلیل SWOT بدون ضعف هم نمی باشد و دارای محدودیتهایی نیز میباشد. هر چند بعضی متون مدیریت استراتژیک سعی کردهاند با ارائه ی یک سری تحلیل کمی این نقیصه را رفع کنند- نظیر آنچه دیوید در کتابش از قبیل ماتریس ارزیابی عوامل داخلی(IPE، ماتریس ارزیابی عوامل خارجی(EFE ،(یا ماتریس نیم رخ رقابت (CPM (ذکر کرده – اما با این وجود ، روش دیوید هم دارای نقایصی است از قبیل: 1 -همه ی نمرات اختصاص داده شده به طور ذهنی اندازهگیری شدهاند و 2 -هنگامی که همان سوال دوباره جواب داده شود عدم یکنواختی ممکن است به وجود آید، زیرا اوزان عوامل کلیدی به طور ذهنی توسط گروه ارزیابی اختصاص داده میشود و هیچ آزمون سازگاری انجام نمی گیرد. نتیجهای که میتوان گرفت این است که تحلیلSWOT به تنهایی نمی تواند برای ارزیابی جامع فرایند تصمیمگیری استراتژیک به کار رود و باید چارهای اندیشیده شود. در ادامه در بخش اول به بررسی تلاسهایی که در زمینه ی بهبود SWOT صورت گرفته و مهمترین آنها یعنی به کارگیری تکنیکهای تصمیمگیری چند معیاره میپردازیم. در این بخش تاکید ویژهای بر روی تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP (که از جمله تکنیکهای تصمیمگیری چند معیاره میباشد میشود. در بخش دوم به معرفی ابزار جدید تر و کاراتر ANP و در ترکیب با SWOT که نواقص و کاستیهای AHP را هم برطرف میکند به همراه به کارگیری آن در یک مورد کاوی واقعی خواهیم پرداخت |
