انتخاب صحیح آزمون آماری

انتخاب صحیح آزمون آماری

چگونه میتوانید از صحت روش تجزیه و تحلیل داده ها اطمینان حاصل فرمائید؟ 

شاخه های مختلف علوم برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های مختلفی مانند روش های ذیل استفاده می نمایند:

الف) روش تحلیل محتوا

ب) روش تحلیل آماری

ج) روش تحلیل ریاضی

د) روش اقتصاد سنجی

ه) روش ارزشیابی اقتصادی

و) ... 

تمرکز این نوشتار بر روش های تجزیه و تحلیل سیستمهای اقتصادی اجتماعی و بویژه روش های تحلیل آماری می باشد. 

آمار علم طبقه بندی اطلاعات، علم تصمیم گیری های علمی و منطقی، علم برنامه ریزی های دقیق و علم توصیف و بیان آن چیزی است که از مشاهدات می توان فهمید. 

هدف ما آموزش درس آمار نیست زیرا اینگونه مطالب تخصصی را میتوان در مراجع مختلف یافت، هدف اصلی ما ارائه یک روش دستیابی سریع به بهترین روش آماری می باشد. 

یکی از مشکلات عمومی در تحقبقات میدانی انتخاب روش تحلیل آماری مناسب و یا به عبارتی انتخاب آزمون آماری مناسب برای بررسی سوالات یا فرضیات تحقیق می باشد. 

در آزمون های آماری هدف تعیین این موضوع است که آیا داده های نمونه شواهد کافی برای رد یک حدس یا فرضیه را دارند یا خیر؟

انتخاب نادرست آزمون آماری موجب خدشه دار شدن نتایج تحقیق می شود. 

دکتر غلامرضا جندقی استاد یار دانشگاه تهران در مقاله ای کاربرد انواع آزمون های آماری را با توجه به نوع داده ها و وبژگی های نمونه آماری و نوع تحلیل نشان داده است که در این بخش به نکات کلیدی آن اشاره می شود:

قبل از انتخاب یک آزمون آماری بایستی به سوالات زیر پاسخ داد:

1- چه تعداد متغیر مورد بررسی قرار می گیرد؟

2- چند گروه مفایسه می شوند؟

3- آیا توزیع ویژگی مورد بررسی در جامعه نرمال است؟

4- آیا گروه های مورد بررسی مستقل هستند؟

5- سوال یا فرضیه تحقیق چیست؟

6- آیا داده ها پیوسته، رتبه ای و یا مقوله ای Categorical هستند؟

آموزش فرایند تحلیل سلسله مراتبی روش AHP با مثال کاربردی

یا لازم است یادآوری کنم واژه AHP مخفف عبارت Analytical Hierarchy process به معنی فرایند تحلیل سلسله مراتبی است. حتی اگر تا این اندازه با مفهوم AHP بیگانه هستید ناامید نشوید با مطالعه این مقاله شما یک کارشناس AHP خواهید بود. نظر به مشکلات دانشجویان و پژوهشگران پیرامون نحوه استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی برآن شدم تا با ذکر یک مثال کاربردی این مفهوم را برای علاقه‌مندان روشن کرده و بعلاوه نحوه انجام محاسبات را نیز فراهم آورم. این آموزش در چندین بخش تهیه شده است و همواره مورد تجدید نظر قرار می‌گیرد و بنا به ضرورت بخش هائی به آن اضافه شده یا توضیحات آن دستخوش تغییر می‌گردد تا درک بهتری از فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی حاصل آید.

۱- مدل سازی فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP
برای شروع ابتدا یک مساله را مطرح می کنم. فرض کنید عضوی از هیات مدیره سازمانی هستید که می‌خواهد یک مدیر برای سازمان انتخاب کند. در این زمان ابتدا باید معیارهائی برای انتخاب مدیر در نظر بگیرید. برای مثال کاریزما‌، پیشینه، تحصیلات و سن به عنوان معیارهای انتخاب درنظر گرفته شدند. (روشهای انتخاب معیارهای تصمیم‌گیری) حال دو سوال مطرح است: اول اینکه ممکن است برخی افراد از لحاظ یک معیار بر دیگری ارجحیت داشته باشند و دوم اینکه برخی معیارها ممکن است با همدیگر متناقض باشند. بحث تصمیم گیری با معیارهای چندگانه (MCDM) را به خاطر آورید. این همان مساله تصمیم گیری با معیارهای چندگانه است. برای حل این مساله باید از روشهای MCDM مانند AHP یا ANP استفاده کرد.

انتخاب معیارها یا criterions بخش اول تجزیه و تحلیل AHP است. سپس براساس معیارهای شناسائی شده کاندیداها ارزیابی می‌شوند. واژه گزینه‌ها یا کاندیداها مترادف واژه alternative یا candidates بوده و به جای هم بکار روند که مساله مهمی نیست. در این مثال ما سه کاندیدا برای مدیریت داریم: مادلین، سوف و راجر که در تصویر مشاهده می‌شوند.

بگذارید با یک شوخی نکته مهمی را یادآوری کنم. احتمالا الان مادلین را انتخاب کرده اید! ولی یادتان باشد جنسیت جزء معیارهای ما نبود. روش نظام مند اینگونه از ورود جهت گیری ذهنی ممانعت می‌کند. دامنه تاثیر داوری ذهنی در روشهای تصمیم‌گیری چندمعیاره حداقل می‌شود. به این ترتیب الگوی انتخاب به صورت سلسله‌مراتب زیر ترسیم می‌شود:

۲- طراحی پرسشنامه خبره

پرسشنامه مورد استفاده برای تحلیل‌های سلسه‌مراتبی و تصمیم‌گیری چندمعیاره به پرسشنامه خبره موسوم است. پرسشنامه خبره اصلاً چیز پیچیده‌ای نیست بلکه بسیار ساده نیز هست. برای تهیه پرسشنامه خبره از مقایسه زوجی گزینه‌ها استفاده می‌شود. برای هر سطح از سلسله مراتب یک پرسشنامه خبره تهیه می‌شود. برای امتیاز دهی از مقیاس نه درجه ساعتی به صورت زیر استفاده می‌شود:

ارزش	وضعیت مقایسه i نسبت به j	توضیح
۱	ترجیح یکسان  Equally Preferred	شاخص i نسبت به j اهمیت برابر دارد و یا ارجحیتی نسبت به هم ندارند.
۳	کمی مرجح Moderately Preferred	گزینه یا شاخص i نسبت به j کمی مهمتر است.
۵	خیلی مرجح Strongly Preferred	گزینه یا شاخص i نسبت به j مهمتر است.
۷	خیلی زیاد مرجح Very strongly Preferred	گزینه i دارای ارجحیت خیلی بیشتری از j است.
۹	کاملاً مرجح Extremely Preferred	گزینه i از j مطلقاً مهمتر و قابل مقایسه با j نیست.
۲-۴-۶-۸	بینابین	ارزشهای بینابین را نشان می‌دهد مثلا ۸، بیانگر اهمیتی زیادتر از ۷ و پایین‌تر از ۹ برای i است.

پژوهشگران معمولا از طیف پنج نقطه زیر استفاده می‌کنند که ساده‌تر بوده و نتایج یکسانی بدست می‌دهد:

ترجیح یکسان	کمی بهتر	بهتر	خیلی بهتر	کاملا بهتر
۱	۳	۵	۷	۹

با استفاده از این مقیاس هیات مدیره هر یک از گزینه‌ها را براساس هر یک از عوامل به صورت زوجی مقایسه می‌کنند. نتایج این مقایسه به صورت زیر است.

۳- تعیین وزن معیارها 
سطح اول سلسله‌مراتب را معیارهای اصلی تشکیل می‌دهد. پرسشنامه خبره نخست بامقایسه زوجی معیارهای اصلی براساس هدف به تعیین اولویت هر یک از معیارها اصلی می‌پردازد. بنابراین باید معیارها را براساس هدف دوبه‌دو با هم مقایسه می‌کنیم. برای مثال هیات مدیره تصمیمی مشابه زیر می‌گیرد:

	پیشینه	سن	کاریزما	تحصیلات	بردار ویژه
پیشینه	1	7	3	4	0.547
سن	1/7	1	1/5	1/3	0.056
کاریزما	1/3	5	1	3	0.270
تحصیلات	1/4	3	1/3	1	0.127

اکزل و ساعتی (1983) استفاده از میانگین هندسی را بهترین روش برای ترکیب مقایسات زوجی معرفی کرده‌اند. بنابراین از داده‌های هر سطر میانگین هندسی بگیرید. وزن‌های بدست آمده نرمال نیستند. منظور از وزن نرمال آن است که جمع اوزان برابر ۱ باشد. بنابراین میانگین هندسی بدست آمده در هر سطر را بر مجموع عناصر ستون میانگین هندسی تقسیم کنید. ستون جدید که حاوی وزن نرمال شده هر معیار است را بردار ویژه یا Egienvalue گویند. وزن نهائی هر ماتریس همان ستون بردارویژه است. براساس جدول بالا معیار پیشینه از بیشترین اولویت برخوردار است. ویژگی‌های کاریزماتیک در اولویت دوم قرار دارد. تحصیلات سومین معیار با اهمیت است و سن نیز از کمترین اولویت برخوردار است.

 برخی معیارها مانند سن یا قیمت یک عدد ثابت هستند. برای این منظور مقایسه زوجی نیازی به دیدگاه کارشناسی ندارد. ادامه مطلب ...

 هر معیار ممکن است خود از یک مجموعه زیرمعیار تشکیل شده باشد. برای نمونه معیار پیشینه در مثال بالا می‌تواند شامل سابقه کاری در سازمان حاضر، تجربه کار در سازمانهای دیگر، تجربه مدیریتی و زیرمعیارهای دیگر باشد. در اینصورت یک سطح دیگر به مدل AHP اضافه می‌شود. ادامه مطلب ...

۴- مقایسه زوجی گزینه‌ها براساس معیارها 
پس از تعیین وزن هر یک از معیارها در گام بعد باید گزینه‌ها بصورت زوجی براساس هر معیار مقایسه شوند. برای مثال مقایسه زوجی گزینه‌ها براساس پیشینه نشان داده است : مادلین در مقایسه با راجر امتیاز 4 می‌گیرد و سوف در مقایسه با راجر امتیاز 9 می‌گیرد. همچنین سوف در مقایسه با رمادلین امتیاز 4 کسب می‌کند. بعد از اینکه مقایسه ها انجام شد داده‌ها را به ماتریسی مانند زیر منتقل می‌کنند که همان ماتریس مقایسه‌ زوجی است.

پیشینه	مادلین	سوف	راجر
مادلین	1	1/4	4
سوف	4	1	9
راجر	1	1/9	1

گام بعدی تعیین اولویت است. برای تعیین اولویت از مفهوم نرمال سازی (normalize) که در گام قبلی توضیح داده شد استفاده می‌شود. پس از نرمال کردن وزن هر گزینه براساس معیار مورد نظر بدست خواهد آمد. به عبارت دیگر محاسبه مقدار ویژه هر سطر با تخمین میانگین هندسی: میانگین هندسی آن سطر به جمع میانگین هندسی سطرها

پیشینه	مادلین	سوف	راجر	اولویت
مادلین	1	1/4	4	0.217
سوف	4	1	9	0.717
راجر	1/4	1/9	1	0.066

شما باید نرم افزار Expert Choice را نصب کنید یا اینکه به این آدرس بروید تا با یک کلیک محاسبات زیر انجام گیرد. راه حل دیگر استفاده از نرم افزار Super Decision است که بیشتر برای ANP مناسب است.

به مقادیر بدست آمده حاصل از محسابات که ستون اولویت را تشکیل می‌دهند بردار ویژه (eigenvector) گویند. همین مقایسه‌های زوجی را برای سایر معیارها انجام می‌دهیم. به این ترتیب اولویت هر فرد را براساس هر معیار مانند فوق محاسبه می‌کنیم. مهم همان ستون اولویت‌ها است. در نهایت به ماتریسی مانند زیر خواهید رسید:

	پیشینه	سن	کاریزما	تحصیلات
مادلین	0.217	0.265	0.743	0.188
سوف	0.717	0.672	0.194	0.081
راجر	0.066	0.063	0.063	0.731

محاسبه اولویت‌ها
اکنون به سادگی با استفاده از میانگین موزون مدیر سازمان را انتخاب می‌کنیم.

امتیاز هر گزینه = مجموع حاصلضرب اولویت آن گزینه براساس معیار i ضربدر اولویت آن معیار

Madlin: (0.217 x 0.547) + (0.188 x 0.127) + ( 0.703 x 0.270) + ( 0.265 x 0.056) = 0.358

به همین ترتیب سوف 0.492 امتیاز کسب کرد و راجر نیز 0.149 امتیاز بدست آورد. خوب مساله انتخاب مدیر به روش تحلیل سلسله مراتبی انجام گرفت و سوف با کسب بیشترین امتیاز به عنوان مدیر انتخاب گردید. البته پیرایش‌های دیگری نیز وجود دارد که می‌توانید در مقالات دیگر آنها را نیز فرا بگیرید. دانش را مرزی نیست و همیشه نکاتی برای افزودن هست

فرایند تحلیل شبکه ای

آموزش کامل تصمیم گیری چندمعیاره به روش AHP و ANP

مقایسه تکنیک AHP و ANP

فرآیند تجزیه و تحلیل شبکه‌ای یا ANP یکی دیگر از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند معیاره است که «فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی» یا AHPرا با جایگزینی «شبکه» بجای «سلسله مراتب» بهبود می‌بخشد. فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی که در دهه هفتاد میلادی توسط ساعتی پیشنهاد گردید، یکی از تکنیک‌های معروف تصمیم‌گیری چند معیاره است که یک مسئله تصمیم‌گیری را به چند سطح مختلف تجزیه می‌کند که مجموع این سطوح تصمیم، تشکیل یک سلسله‌مراتب را می‌دهند.

تفسیر شکل بالا چندان پیچیده نیست. شکل ب یک نمودار ساده تحلیل ساده مراتبی AHP را نشان می دهد. درست مانند آموزش تکنیک AHP ساختار سلسله مراتبی هدف، معیارها و گزینه ها نمایش داده شده است. در مدل تحلیل سلسله مراتبی روابط درونی معیارها و زیرمعیارها در نظر گرفته نمی شود اما اگر فرض شود میان معیارها رابطه وجود دارد یا میان زیرمعیارهای هر معیار رابطه وجود دارد در این صورت ساختار مدل به صورت شبکه در خواهد آمد. این شبکه (Network) روابط همان وجه تسمیه تکنیک ANP است. بنابراین در یک کلام باید گفت ANP همان AHP است فقط در آن روابط درونی معیارها و زیرمعیارها نیز لحاظ می شود.

مطابق اصل همبستگی در AHP عناصر هر سطح صرفاً به عناصر سطح بالاتر وابسته اند، یعنی ضرایب اهمیت عناصر هر سطح لزوماً بر اساس سطح بالاتر مشخص می‌شود؛ در حالی که در بیشتر اوقات بین آلترناتیوهای تصمیم و معیار‌های تصمیم گیری، روابط و همبستگی متقابل وجود دارد. فرآیند تجزیه و تحلیل شبکه‌ای می‌تواند به عنوان ابزاری سودمند در مسایلی که تعامل بین عناصر سیستم تشکیل ساختار شبکه‌ای می‌دهند به کار گرفته شود در حالی که AHP روابط یک طرفه را بین سطوح تصمیم به کار می‌گیرد. فرآیند تجزیه و تحلیل شبکه‌ای شرایطی را مهیا می‌کند که روابط متقابل بین سطوح تصمیم‌گیری و معیارهای تصمیم به شکل کلی تری مورد بررسی و ملاحظه قرار گیرند. اگرچه فرآیند تجزیه و تحلیل شبکه‌ای نیز یک مقیاس اندازه گیری نسبی مبتنی بر مقایسات زوجی را به کار می‌گیرد، اما به مانند AHP یک ساختار اکیداً سلسله‌مراتبی را به مسئله تحمیل نمی کند، بلکه مسئله تصمیم‌گیری را با به کارگیری دیدگاه سیستمی توأم با بازخورد، مدلسازی می‌کند.

یک اشتباه رایج در مقایسه AHP و ANP

اگر در یک ساختار سلسله مراتبی میان عناصر مدل رابطه وجود داشته باشد مدل از حالت سلسله مراتبی تبدیل به حالت شبکه می شود. یعنی به جای رویکرد AHP باید از رویکرد ANP برای حل مساله استفاده شود. این اصل کاملا صحیح است اما این تعریف برای ANP کاملا ساده انگارانه است. مدل شبکه هرگز مانند مدل سلسله مراتبی از نظم و قاعده مدونی پیروی نمی کند. ساختار شبکه می تواند بسیار متنوع باشد. بسیاری از مدل های شبکه ای هستند که به علت پیچیدگی زیاد هنوز حل نشده اند. متاسفانه بسیاری تصور می کنند برای طراحی مدل ANP باید یک مدل AHP طراحی کرد و یک حلقه به آن اضافه کرد و این اصلا درست نیست. ساختار شبکه هیچگونه طرح و فرم کلی ندارد و می تواند مجموع ای از خوشه ها را شامل شود.

تشابه و تفاوت مدل AHP و ANP

آنچه موجب شباهت مدل ANP و AHP است اصول تحلیل آنها است. هر دو این مدل ها توسط دکتر ساعتی مطرح شده اند و هم او بوده است که اساس تحلیل را بر مقایسه های زوجی پایه گذاری کرده است. بنابراین می توان شباهت ها و تفاوت های دو تکنیک را در کاربرد و نحوه بیان ترجیحات جستجو کرد:

1- هر دو تکنیک برای تعیین اولویت عناصر بکار می روند.

2- اساس تعیین اولویت در هر دو تکنیک مبتنی بر مقایسه های زوجی است.

3- مدل AHP دارای ساختار کاملا مشخص و قاعده مندی از توالی هدف، معیارها و زیرمعیارها است اما مدل ANP هیچ ساختار خاص و قابل پیش بینی ندارد.

4- در مدل AHP هر عنصر براساس عنصر بلاواسطه بالادستی خود مقایسه می شود اما در ANP قاعده ای از قبل مشخص ندارد و ویژگی های مدل و دیدگاه طراح مساله مشخص می کند کدام عنصر باید با کدام عنصر مقایسه شود.

5- در مدل AHP وزن نهایی براساس ضرب ساده اهمیت هر عنصر در خوشه بالای خود بدست می آید اما در تکنیک ANP با محاسبه سوپرماتریس حد وزن نهایی عناصر بدست خواهد آمد.

کاربردهای تکنیک ANP و AHP

هر دو تکنیک AHP و ANP دو کاربرد عمده و یکسان دارند. مهمترین کاربرد این دو تکنیک مقایسه و تعیین اولویت شاخص‌های اصلی تصمیم گیری است. این کاربرد تکنیک فرایند تحلیل شبکه و فرایند تحلیل سلسله مراتبی سبب شده است تا از این دو تکنیک برای اولویت بندی معیارها و زیرمعیارهای تصمیم در تکنیک های دیگر مانند تکنیک تاپسیس استفاده شود. کاربرد دیگر این دو تکنیک اولویت بندی و انتخاب گزینه بهینه است. یعنی AHP و ANP نه تنها برای اولویت بندی شاخص های تصمیم گیری استفاده می شوند بلکه می توان با استفاده از این دو تکنیک گزینه های نهائی را نیز تعیین اولویت کرد. در مساله انتخاب مدیر مشاهده کردید با استفاده از تکنیک AHP هم شاخص های تصمیم گیری تعیین اولویت شد و هم گزینه برتر انتخاب گردید. اما از این دو تکنیک کمتر برای تعیین اولویت نهائی گزینه ها استفاده می شود و تکنیک های پیچیده تری مانند تکنیک تاپسیس و تکنیک VIKOR در این زمینه کاربرد دارند.

فرایند تحلیل سلسله مراتبی

آموزش فرایند تحلیل سلسله مراتبی روش AHP

استفاده از AHP و ANP در تصمیم‌گیری گروهی

یکی از مهمترین کاربردهای تصمیم‌گیری چندمعیاره، کاربرد آنها در تصمیم‌گیری گروهی است. در مثال انتخاب مدیر فرض کنید بخواهید براساس نظر چندین کارشناس تصمیم‌گیری کنید. تکنیک‌های تصمیم‌گیری گروهی دو کاربرد اساسی در روشهای MCDM دارند. با مطالعه این بخش شما روش طراحی پرسشنامه خبره را نیز فرا خواهید گرفت. دقت کنید این مطلب در ادامه آموزش مقدماتی AHP نوشته شده است.

الف: انتخاب معیارها و زیرمعیارها
برای انتخاب معیارها و زیرمعیارهای مربوط به یک هدف، معمولاً از روش‌هائی مانند طوفان مغزی، گروه اسمی یا تکنیک دلفی استفاده می‌شود. تعیین معیارها و زیرمعیارها در تصمیمات انفرادی چندان دشوار نیست اما زمانیکه بخواهیم از نظر چندین کارشناس استفاده کنیم باید از فنون تصمیم‌گیری گروهی استفاده شود. توصیه معمول در این زمینه استفاده از تکنیک دلفی است. تکنیک دلفی روشی است که با توزیع پرسشنامه میان متخصصان، نظر و عقاید آنها را جمع‌اوری می‌کند و طی مراحلی به نظر اکثیرت می‌رساند. این مراحل آنقدر تکرار می‌شود تا معیارهائی که به طور اجماع نمره‌ای بیشتر از هفت گرفته‌اند جزء فاکتورهای نهائی انتخاب گردند. جهت تسریع می‌توان همان مرتبه اول از نمره‌های اعضا متوسط گیری شود و عواملی که نمره بیشتر از هفت کسب کرده‌اند جزء فاکتورهای نهائی انتخاب گردند.
برای نمونه در مثال انتخاب مدیر که برای ساده‌تر شدن مساله از زیرمعیارها صرف‌نظر شده است، ابتدا پژوهشگر تعدادی معیار انتخاب مدیر را براساس مطالعات گذشته و تجربیات خود شناسائی نمود. در مرحله بعد این معیارهای اولیه با استفاده از تکنیک دلفی از دیدگاه کارشناسان ارزیابی گردید و چهار معیار تجربه، سن، علاقه و تحصیلات نمره بالای 7 کسب کردند و به‌عنوان معیارهای انتخاب مدیر در مدل نهائی وارد شدند.

ب: میانگین نظر خبرگان و طراحی پرسشنامه خبره 
زمانی که از نظر بیش از یک کارشناس برای تعیین اولیت معیارها و زیرمعیارها استفاده می‌شود تکنیک‌های متعددی برای رسیدن به یک دیدگاه کلی وجود دارد. برای نمونه می‌توان از روش اجماع (consensus) استفاده کرد. به این ترتیب که محققین در کنار هم جمع شده و در خصوص هر مقایسه به جمع‌بندی کلی برسند. البته این روش همه معایب تصمیم‌گیری گروهی را به همراه دارد و عملاً جدول مقایسه‌ای هر عضو بی‌خاصیت خواهد ماند. (آذر و معماریانی، 1373 : 25) اکزل و ساعتی (1983) استفاده از میانگین هندسی را بهترین روش برای ترکیب مقایسات زوجی معرفی کرده‌اند. 
حال بیائید ببینیم اگر بخواهیم از نظر بیش از یک کارشناس به مساله انتخاب مدیر بپردازیم. در این مثال ما می‌خواهیم نظر 5 کارشناس را برای انتخاب مدیر از بین سه کاندیدا جویا شویم. الگوریتم اجرای کار مانند قبل است.
ابتدا پرسشنامه خبره را طراحی می‌کنیم چون باید نظرات پنج فرد مختلف جمع آوری شود. برای مثال پرسشنامه خبره برای گام اول مثال قبل یعنی مقایسه زوجی کاندیداها براساس معیار پیشینه به صورت زیر خواهد بود:
1- اولویت مادلین نسبت به سوف براساس معیار پیشینه شغلی برای احراز شغل مدیریت سازمان کدام است؟
2- اولویت مادلین نسبت به راجر براساس معیار پیشینه شغلی برای احراز شغل مدیریت سازمان کدام است؟
3- اولویت مادلین نسبت به سوف براساس معیار پیشینه شغلی برای احراز شغل مدیریت سازمان کدام است؟
پاسخنامه نیز با طیف پنج یا نه درجی ساعتی تهیه و تنظیم می‌شود که در صفحه گذشته شرح آن ارائه گردیده است.
در گام بعدی میانگین هندسی هر یک از مقایسه‌های زوجی انجام شده را حساب کنید. برای مثال دیدگاه پنج کارشناس در مقایسه مادلین و راجر به صورت زیر است.

	کارشناس اول	کارشناس دوم	کارشناس سوم	کارشناس چهارم	کارشناس پنجم	میانگین هندسی
مادلین به راجر	7	6	5	4	5	5.304566

بنابراین اولویت مادلین به راجر برابر 5.304566 که میانگین هندسی نظرات کارشناسان مختلف است. از سوی دیگر اولویت راجر به مادلین 0.188517 است که معکوس نمره مادلین به راجر است. همین روند را برای دو مقایسه دیگر انجام می‌دهیم. جدول نهائی مانند زیر خواهد شد:

	مادلین	سوف	راجر	eigenvector
مادلین	1	0.54928	5.304566	0.352373524
سوف	1.820564	1	6.892190	0.573292685
راجر	0.188517	0.145092	1	0.074333791

مقدار ویژه یا اولویت سطرها مانند قبل محاسبه می‌شود. می‌توانید از نرم افزار استفاده کرده یا تخمین میانگین هندسی را بکار ببرید. دانش را مرزی نیست و همیشه نکاتی برای افزودن هست.

مقاله مدیریتی

مدیریت استراتژیک به مثابه یادگیری سازمانی

(توسعه تناسب سازمانی)

چکیده

برای رقابت کردن موفقیت آمیز در یک استراتژیک سازمانی باید امکانات سازمانی با تئوری ها و استراتژی(نحوة عملکرد) سازمان سازگار شود، که اصطلاحاً می گویند، سازمان همانند سازمانهای دیگر با محیط اطرافش(Fit) سازگار می شود. برای برقرار کردن این همترازی، رهبران یک سازمان باید سازگار کردن تصمیم ها سازمان  با محیط و استراتژی سازمانی را یاد بگیرند. رهبرانی  کارآمدترند که سازمان هایشان توانایی مواجه شدن با بحران های همترازی در تمامی فرآیندها و تغییر شکل دادن در چندین مرحله را دارا هستند. بین محیط اطراف و استراتژی داخلی سازمان، استراتژی و سازمان، سازمان و تیم رهبری و بین افراد کلیدی در سازمان.

در این مقاله ضمن ارائه مباحثی در رابطه با شایستگی و تناسب سازمانی، به بررسی موانع شایستگی و تناسب در سازمان ها پرداخته و همچنین ارائه مدل تناسب سازمانی، سعی شده است که مطالب به نحوی علمی تقسیم بندی گردند و در پایان به جمع بندی و نتیجه گیری  مطالب پرداخته شده است. 

کلمات کلیدی

مدیریت استراتژیک، یادگیری سازمانی، تناسب سازمانی.

 

1- مقدمه

خیلی از سازمان ها به امید دستیابی به سازگاری، افراد با کفایت در امور سازمانی را استخدام  می کنند، اما اغلب آنها به این نتیجه       می رسند که این افراد توانایی کافی در انجام  فعالیت ها را ندارند و سازمان ها نیز به هدف خود نمی رسند [10]. یکی از دلایل اصلی این کمبود تغییرات چند بعدی در سیستم سازمان ها می باشد. خصوصاً توانایی ها و رهبری های اصلی و کلیدی سازمان ها. سازمان هایی که این تغییرات دائمی محیط را در کار خود منعکس می کنند توانایی وقف دادن طرح ها و عملکرد خود برای تغییر استراتژی و انجام دادن این تغییرات به سرعت و با تأثیر فراوان خواهند داشت که این خود یک مدیریت سازمانی نوع دوم به نام« لیاقت سازمانی» بوجود می آورد. برای بدست آوردن موفقیت کامل در مدیریتی با جرأت و مهارت برای هدایت فرایند های سازمانی سیستماتیک نیازمند به بازسازی مجدد طرح های بنیادی با دور نمای فرهنگی و سیاسی می باشد[11].

این موضوع باعث باز خوانی تحقیقات و تئوری های سازمانی تحت نظر این گونه عقاید و توصیفات و تجدید نظرها و آموزشهای سازمانی سیستماتیک تحت عنوان (SFP) فرآیند سازگاری استراتژیک می باشد که می شود بوسیله آن بر مشکلات ذاتی در تغییرات سیتماتیک و فرایندهای آموزشی غلبه یافت و در یک سازمان از این روشهای گویا و کاربردی استفاده کرد.

برای دانلود متن کامل مقاله اینجا کلیک نمایید

پرسشنامه فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP

پرسشنامه برداشت اطلاعات جهت مقایسه‌های زوج

 با عرض سلام

پرسشنامه‌ای که پیش رو دارید، به منظور اولویت بندی واحدهای سازمانی بانک شهر تنظیم شده است. خواهشمند است سوالات را بدقت مطالعه کرده و به آنها پاسخ دهید. لازم به ذکر است که از این اطلاعات صرفاَ جهت تجزیه و تحلیل در پایان نامه دوره کارشناسی ارشد در دانشگاه استفاده خواهد شد.

از اینکه وقت شریف خود را در اختیار ما قرار می‌دهید سپاسگزاری می‌نمائیم.

 

پرسشنامه طراحی شده بر اساس جدول مقیاس‌های 1-9،Satty صاحبنظر این عرصه می‌باشد که بایستی به هر سوال امتیازی بین اعداد 1 تا 9 داده شود. نمره یک نمایانگر اهمیت یکسان دو عنصر است و نمره 9 نشان دهنده اهمیت بسیار زیاد یک عنصر در مقایسه با عنصر دیگر می‌باشد. درجه اهمیت اعداد 1 تا 9 در مقایسات دو به دو در ذیل ارائه شده اند.

مقدار عددی	درجه اهمیت در مقایسه دو به دو
1	ترجیح یکسان
2	یکسان تا نسبتاً مرجح
3	نسبتاً مرجح
4	نسبتاً تا قویاً مرجح
5	قویاً مرجح
6	قویاً تا بسیار قوی مرجح
7	ترجیح بسیار قوی
8	بسیار تا بی اندازه مرجح
9	بی اندازه مرجح

 

با تشکر

برای دانلود متن کامل پرسشنامه اینجا کلیک نمایید

فرایند تحلیل سلسه مراتبی

انتخاب استراتژی رقابتی بازاریابی با ترکیب فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و رویکرد مبتنی بر منبع (RBV)

 

 

چکیده:

رشد و رقابت روز افزون امروزه باعث ایجاد چالش مدیران برای انتخاب استرتژی های مناسب شده است زیرا در چنین فضایی یک اشتباه یا یک تصمیم نادرست مدیران ممکن است به شکست شرکت منجر شود بنابراین انتخاب مناسب ترین استراتژی که به افزایش سهم بازار شرکت در این فضای رقابتی منجر شود مهم ترین وظیفه مدیران است. در این پژوهش هدف اصلی انتخاب استراتژی رقابتی بازاریابی برای شرکت آذر باتری از بین سه استراتژی مایکل پورتر می باشد که به شیوه توصیفی انجام شده است. برای انجام پژوهش ابتدا به کمک رویکرد مبتنی بر منبع، پنج معیار تصمیم گیری شرکت آذر باتری شناخته شدند سپس اقدام به توزیع پرسشنامه در شرکت آذر باتری شد و داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار super decision  و فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) تجزیه و تحلیل و استراتژی های رقابتی بازاریابی(استراتژی تمایز ، تمرکز و رهبری در کاهش هزینه) اولویت بندی شدند. نتایج حاکی از آن بود که استراتژی رهبری در کاهش هزینه با وزن 0.422 بالاترین اولویت را داراست و این استراتژی به عنوان استراتژی رقابتی شرکت آذر باتری انتخاب شد.

 

 

واژه‌های کلیدی: استراتژی رقابتی بازاریابی، تصمیم­گیری چند معیاره، فرایند تحلیل سلسله مراتبی­، رویکرد مبتنی بر منبع،

1. مقدمه    

در جوهره ی بسیاری از تعاریف مفهوم استراتژی چنین بیان شده است: الگویی در جریان تصمیمات و فعالیتهاست که خصیصه اصلی آن ،ارتباط سازمان با محیطش است و عاملی تعیین کننده در دستیابی به اهداف است. (hakansson et al, 2006 ) امروزه رشد و رقابت روزافزون شرکت­ها آنان برای داشتن سهم بیشتری از بازار، باعث ایجاد فضایی بسیار سخت برای تصمیم­گیری مدیران شده است. در چنین فضایی یک اشتباه یا یک تصمیم نادرست مدیران این شرکت­ها ممکن است به شکست دائم شان منجر شود. داشتن استراتژی رقابتی اجتناب ناپذیر است، استراتژی­های رقابتی در واقع جهت دهی برایند عملکرد مدیران را برای شکست رقیبان قدرتمند در بازار نمایان می سازند (خوبیاری، 1391). اگر شرکتی بخواهد موفق شود باید نسبت به شرکت­های رقیب ارزش بیشتری به مشتری عرضه کند و او را بیشتر ارضا نماید، این شرکت­ها باید کالا و خدمات خود را به گونه­ای عرضه کنند که از دیدگاه مصرف کننده به مراتب بیش از کالاها و خدمات شرکت­های رقیب موجب رضایت شود (حجازی و دیگران، 1388). هیچ استراتژی بازاریابی منحصر به فردی نمی تواند برای همه شرکت­ها مناسب ترین استراتژی باشد. هر شرکتی در مقایسه با شرکت­های رقیب باید به اندازه، بزرگی و جایگاهی که در صنعت دارد توجه کند. شرکت­های بزرگ که در صنعت پیشرو هستند یا از جایگاه بالاتری برخوردارند، می توانند از استراتژی خاصی استفاده کنند، در حالی که شرکت­های کوچکتر، از نظر مالی، از عهده چنین کاری بر نمی آیند. ولی تنها بزرگ بودن شرکت کافی نیست. بسیاری از استراتژی­ها برای شرکت­های بزرگ مفید واقع می شوند، ولی برخی از استراتژی­ها هم موجب زیان و نابودی شرکت می گردند (کاتلر، 1385). از آنجا که هیچ سازمانی نمی‌تواند منابع نامحدود داشته باشد، استراتژیست‌ها باید در این مورد که کدامیک از استراتژی‌ها می‌تواند بیشترین منفعت را به سازمان برسانند، تصمیم‌گیری نمایند. تصمیماتی که در زمینه تدوین استراتژی‌ها گرفته می‌شود سازمان را متعهد می‌سازد که برای یک دوره بلند مدت محصولاتی خاص تولید نماید، در بازارهای خاصی به فعالیت بپردازد و سرانجام از منابع و فناوری‌های شناخته‌شده‌ای استفاده کند (دیوید، 1382). انتخاب استراتژی مناسب کاری پیچیده و حتی مخاطره آمیز است، زیرا هر استراتژی، سازمان را به محیط رقابتی خاصی هدایت می‌کند و چگونگی برنامه‌ریزی مدیران را برای تطبیق نقاط قوت و ضعف‌های سازمانی با فرصت‌ها و تهدیدات محیطی معین می‌سازد. همواره انتخاب مهمترین و کلیدی ترین استراتژی‌ها (با در نظر گرفتن محدودیت منابع سازمانی و هزینه‌بر بودن استراتژی‌ها) که ارزش تخصیص منابع را داشته باشد، چالش اصلی مدیران است (جمالی و دیگران، 1388). همانگونه‌ که بیان شد به علت محدود بودن منابع سازمانی و فضای رقابتی شدید بین شرکت­ها، هیچ مؤسسه‌ای نمی‌تواند بدون استفاده از استراتژی مناسب به اهداف خود دست یابد و انتخاب یک استراتژی مناسب یک مسئله مهم برای سازمان‌ها می باشد. باتوجه به محیط متحول و در حال تغییر فقط داشتن یک استراتژی مناسب می‌تواند به بنگاه در تداوم حیات و کسب مزیت رقابتی کمک کند. شرکت آذر باتری به عنوان تولید کننده انواع باتری برای خوروهای سبک و سنگین از این قاعده مستثنا نبوده و در راستای تثبیت و بهبود موقعیت رقابتی خویش درصدد تدوین استراتژی رقابتی بازاریابی برآمده است، که فرایند اجرای آن، موضوع مقاله حاضر را در بر میگیرد. و در این پژوهش دو هدف رو دنبال می­نماید که عبارتند از: شناسایی معیارهای تصمیم گیری شرکت آذر باتری در انتخاب استراتژی رقابتی بازاریابی و  انتخاب استراتژی رقابتی بازاریابی برای شرکت آذر باتری

 و با توجه به این اهداف دو سوال مطرح گردید که عبارتند از: 1- معیارهای تصمیم­گیری شرکت آذرباتری در انتخاب استراتژی رقابتی بازاریابی کدامند؟ 2- استراتژی رقابتی بازاریابی برای شرکت آذرباتری چیست؟ همان طور که عنوان شد برای پاسخ به این سوالات از رویکرد مبتنی بر منبع و فرایند تحلیل سلسله مراتبی­ای استفاده شده است.

برای دانلود متن کامل مقاله اینجا کلیک نمایید

نمونه پرسشنامه فرایند تحلیل شبکه ای ANP

 

 پرسشنامه برداشت اطلاعات جهت مقایسه‌های زوج

 با عرض سلام

پرسشنامه‌ای که پیش رو دارید، به منظور اولویت بندی و انتخاب استراتژی در شرکت ایران خودرو تنظیم شده است. خواهشمند است سوالات را بدقت مطالعه کرده و به آنها پاسخ دهید. لازم به ذکر است که از این اطلاعات صرفاَ جهت تجزیه و تحلیل در پایان نامه دوره کارشناسی ارشد در دانشگاه استفاده خواهد شد.

از اینکه وقت شریف خود را در اختیار ما قرار می‌دهید سپاسگزاری می‌نمائیم.

 

پرسشنامه طراحی شده بر اساس جدول مقیاس‌های 1-9،Satty صاحبنظر این عرصه می‌باشد که بایستی به هر سوال امتیازی بین اعداد 1 تا 9 داده شود. نمره یک نمایانگر اهمیت یکسان دو عنصر است و نمره 9 نشان دهنده اهمیت بسیار زیاد یک عنصر در مقایسه با عنصر دیگر می‌باشد. درجه اهمیت اعداد 1 تا 9 در مقایسات دو به دو در ذیل ارائه شده اند.

مقدار عددی	درجه اهمیت در مقایسه دو به دو
1	ترجیح یکسان
2	یکسان تا نسبتاً مرجح
3	نسبتاً مرجح
4	نسبتاً تا قویاً مرجح
5	قویاً مرجح
6	قویاً تا بسیار قوی مرجح
7	ترجیح بسیار قوی
8	بسیار تا بی اندازه مرجح
9	بی اندازه مرجح

 

توضیحات لازم در مورد استراتژی ها و معیارها و همچنین مثالی از نحوه پر کردن پرسشنامه در پیوست ارائه شده است که در صورت نیاز می توانید به آنها مراجعه نمائید. خواهشمند است با پاسخگویی مناسب به این سوالات ما را در انجام این تحقیق یاری نمائید.

 

با تشکر

 

برای دانلود متن کامل پرسشنامه اینجا کلیک نمایید