فرایند تحلیل شبکه ای

کاربرد فرآیند تحلیل شبکه ای جهت رتبه بندی تأمین کنندگان و عوامل مرتبط با تصمیم گیری در زنجیره تأمین

چکیده

در پاسخ به افزایش رقابت، کوتاه شدن چرخة عمر محصولات و تغییر سریع سلیقة مشتریان، بسیاری از سازمانها بر زنجیرة تأمین، به عنوان وسیلهای برای دستیابی به مزیت رقابتی بلند مدت، تأکید و تمرکز نموده اند. یکی از اجزای مهم مدیریت زنجیره تأمین مسأله ارزیابی، رتبه بندی و انتخاب تأمین کنندگان است، که این فرآیند در اصل یک مسأله تصمیم گیری چند معیاره است. مسائل مربوط به گزینش تأمین کننده، مسائلی پیچیده هستند که ممکن است بسیاری دغدغه های کمی و کیفی را به همراه داشته باشند. با توجه به ماهیت چند معیارة انتخاب تأمین کنندگان، فرآیند تحلیل شبکه ای به عنوان مدلی قدرتمند و قابل اطمینان میتواند به کاربرده شود. همچنین فرآیند تحلیل شبکه ای به عنوان ابزار تجزیه و تحلیل تصمیم برای حل مسائل چند معیاره گزینش تأمین کننده که شامل وابستگیهای درونی اند قابل استفاده است. فرآیند تحلیل شبکه ای متدولوژی پیچیدهای است و نسبت به متدولوژی سنتی فرآیند تحلیل سلسله مراتبی نیازمند مقایسات بیشتری است و تلاش مضاعفی را میطلبد. برای نشان دادن کاربردی بودن مدلِ پیشنهادی، موردیبه عنوان مثال نیز ارائه شده است که خروجی مدل رتبه بندی نهایی و عوامل مهم در ارتباط با تصمیم گیری را نشان میدهد و با استفاده از این اطلاعات، تصمیم گیرندگان میتوانند جهت انتخاب تأمین- کننده راهبردی اقدام نمایند.

 

مقدمه

فشار رقابتی زیاد، بسیاری از سازمانها را بر آن میدارد تا محصولات و خدمات خود را سریعتر، ارزانتر و بهتر از رقیبان در اختیار مشتریان قرار دهند. مدیران نیز دریافته اند که انجام چنین کاری به تنهایی و بدون داشتن تأمین کنندگان رضایت بخش ممکن نیست. بنابراین، اهمیت فزاینده تصمیم های مربوط به گزینش تأمین کننده، سازمانها را به بازنگری در استراتژی های خرید و ارزیابی خود وا میدارد و به همین دلیل، گزینش تأمینکنندگاندر ادبیات مربوط به خرید اهمیت قابل توجهی یافته است. سالها مطالعه و پژوهش، معیارهای گوناگونی را که در گزینش تأمین کنندگان مهم هستند، مورد نظر خود قرار داده است. فرض اصلی آن مطالعات این است که بسیاری از سازمانها زمان زیادی را به دلیل اهمیت استراتژیک گزینش تأمین کنندگان، به ارزیابی اعضای زنجیرة تأمین خود اختصاص میدهند. مبحث گزینش تأمین کننده را با استفاده از مطالعات موردی سازمانهای درگیر 1 الرم در امر روابط خریدار- تأمین کننده، مورد بررسی قرار داده است. او چندین عامل مکمل دیگر را که باید در گزینش اعضای زنجیره تأمین در کنار عواملی چون کیفیت، هزینه، تحویل به موقع و خدمات مورد توجه قرار گیرند بر شمرده است. این عوامل در چهار گروه دسته بندی شدهاند: مباحث مالی، استراتژی و فرهنگ سازمان، فن آوری و گروهی از عوامل متفرقه. الرم همچنین به این نتیجه رسیده است که هیچ مدل منحصر به فردی وجود ندارد که با هر موقعیتی متناسب باشد

برای  دانلود متن کامل مقاله اینجا کلیک نمایید

فرایند تحلیل شبکه ای ANP

مدل تصمیم گیری فرآیند تحلیل شبکه­ای فازی برای گزینش تأمین کننده راهبردی

چکیده

در ایـن مقالـه مـدل فرآینـد تحلیـل شـبکهای فـازی بـرای پشـتیبانی از فرآینـد گـزینش تأمینکننده در موقعیت های راهبردی پیشنهاد شـده اسـت . در آغـاز صـورت مسـأله ارزیـابی تأمین کننده با تلفیق رهیافت تصمیم گیری چند معیاره و فرآیندی پیوندی که شامل پنج مرحله بوده و از تکنیک فرآیند تحلیل شـبکهای فـازی بهـره مـی گیـرد، فرمولـه مـیشـود. سـپس از تاپسیس تعدیل شده برای رتبهبندی تأمینکنندگان بـا توجـه بـه کـارکرد کلـی شـان اسـتفاده میشود. از فرآیند تحلیل شبکهای که به تازگی رشد یافته برای محاسبه اوزان نسبی معیارهای چندگانه ارزیابی که از تکنیک گروه اسمی با وابستگی متقابل معیارها بـه دسـت آمـده اسـت استفاده میشود. برای نمایش توانمندی مدلِ پیشنهادی، مطالعهای موردی نیز ارائه شده اسـت. مطالعه موردی نشان میدهد که چگونه میتوان از این رهیافت برای مسأله گـزینش راهبـردی تأمینکننده استفاده نمود.

 

مقدمه

 

به دلیل تأکید بر برونسپاری، شراکتهای راهبـردی، اتحادهـای راهبـردی و بازاریـابی، سازمانهای بسیاری در طی دو دهه اخیر در کنار، خرید مواد خام و ملزومات اساسی، اقدام به خرید اجزای ساخته شـده پیچیـده بـ ا ارزش افـزوده بـالا و خـدمات پرهزینـه نمـوده انـد. گزینش تأمینکننده یا ارزیابی تأمینکنندگان اصلی فرآیندی مهـم و کلیـدی در تـدارکات صنعتی بـه شـمار مـی آیـد و یکـی از فعالیـتهـای عمـده صـنایع حرفـه ای اسـت. گـزینش تأمینکننده مناسب بررسی دقیـق چنـدین معیـار را مـی طلبـد. بسـیاری از تصـمیمگیـران یـا کارشناسان بر اساس تجارب و شـم خـود تـأمینکننـدگان را بـر مـی گزیننـد کـه ایـن نـوع نگرشها کاملاً ذهنی و شخصی هستند. تصمیمگیریهای چند شاخصه 1 رهیافتهایی هستند که با رتبهبندی و گزینش یـک یـا چند تأمینکننده از میان مجموعهای از تأمینکنندگان سـروکار دارنـد. تصـمیمگیـریهـای چند معیاره چارچوب مؤثری را برای مقایسه تأمینکننـدگان بـر اسـاس ارزیـابی معیارهـای 2 متفاوت به دست میدهند. بررسی و طبقهبندی خوبی را از رهیافتهای تصمیمگیری چنـد معیاره برای پشتیبانی از گزینش تأمینکنندگان در اختیار گذاشتهاند. هـم اکنـون بـه منظـور حل مشکل ارزیابی عملکرد تأمینکننده با توجه به یک معیار یـا تعیـین اهمیـت تعـدادی از 3 معیارها با دقت بالا، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی ، هم از سوی پژوهشـگران و هـم از سـوی 4 متخصصان مورد استفاده قرار میگیرد زیرا معتقدند که فرآیند تحلیل سلسله مراتبی دقیـق- تر از دیگر روشهـای امتیـا زدهی بـه منظـور گـزینش تـ أمینکننـده اسـت. از جنبـه نظـری، متدولوژی فرآیند تحلیل سلسله مراتبی زمانی ارزشمند است که چارچوب تصمیمگیری در 5 میان سطوح تصمیمگیری رابطه سلسله مراتبی یک سـویه داشـته باشـد . معیارهـای ارزیـابی گزینهها همیشه مستقل از یکدیگرنیستند و معمولاً با یکدیگردر تعاملند . بـا توجـه بـه ایـن مطلب، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی ممکن است نتایج نامعتبری بـه دسـت دهـد. بـه عـلاوه، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی هنگـامی کـه تعـداد گزینـههـا و معیارهـا زیـاد باشـد ، بـه دلیـل ارزیابیهای تکراری و مقایسات زوجی زیاد ممکن است در فرآیند تصمیمگیری خسـتگی به بار بیاورد

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک نمایید

فرآیند تحلیل شبکه ای

مروری بر ادبیات بحث فرآیند تحلیل شبکه ای

چکیده: 

از آنجا که تصمیم گیری مهمترین فاکتور تعیین کننده در سازمانها می باشد، انتخاب متدولوژی مناسب و جامعی که ما را به سمت تصمیم گیری های صحیح تر سوق دهد امری حیاتی است. یکی از روشهای کاربردی تصمیم گیری چند معیاره، فرآیند تحلیل شبکه ای است که در این مقاله به مرور ادبیات موضوع و تحقیقات انجام شده در آن از نقطه نظر کاربردی پرداخته می شود. به بیان دیگر، این مقاله با یک نگرش خاص بر فرآیند تحلیل شبکه ای، این تکنیک را از زوایای مختلف کاربردی مورد توجه قرار داده است و سعی داشته با گردآوری مقالات مختلف و دسته بندی آنها، تصویری منسجم از کاربردهای گوناگون این تکنیک را در ذهن خواننده ایجاد نماید. در این مقاله به مرور تحقیقات انجام شده در حوزه کاربردهای فرآیند تحلیل شبکه ای در حوزه های تولید و خدمات، بازاریابی و تجارت، مدیریت دانش، منابع طبیعی، مکان یابی، استراتژی و انتخاب و ارزیابی تامین کنندگان پرداخته شده است.

کلید واژه: تصمیم گیری، فرایند تحلیل شبکه ای، تصمیم گیری چند معیاره

جهت دانلود متن کامل اینجا کلیک نمایید

روش تحلیل سلسله مراتبی AHP

آموزش روش تحلیل سلسله مراتبی AHP

فرایند تحلیل سلسسله مراتبی (AHP) یکی از معروفترین فنون تصمیم گیری چند منظوره است که اولین بار توسط توماس. ال. ساعتی عراقی الاصل در دهه 1970 ابداع گردید. این روش در هنگامی که عمل تصمیم گیری با چند گزینه رقیب و معیار تصمیم گیری روبرو است می تواند استفاده گردد. معیارهای مطرح شده می توانند کمّی و کیفی باشند. اساس این روش تصمیم گیری بر مقایسات زوجی نهفته است. تصمیم گیرنده با فراهم آوردن درخت سلسله مراتب تصمیم، آغاز می کند. درخت سلسله مراتب تصمیم، عوامل مورد مقایسه و گزینه های رقیب مورد ارزیابی در تصمیم را نشان می دهد. سپس یک سری مقایسات زوجی انجام می گیرد. این مقیسات وزن هر یک از فاکتورها را در راستای گزینه های رقیب مشخص می سازد. در نهایت منطق AHP به گونه ای ماتریس های حاصل از مقایسات زوجی را با همدیگر تلفیق می سازد که تصمیم بهینه حاصل آید.(آذر، 1373)

آموزش مدل AHP با حل یک مثال

اولین قدم در فرایند تحلیل سلسله مراتبی، ایجاد یک نمایش گرافیکی می باشد. که در آن هدف، معیارها، زیرمعیارها و گزینه ها نشان داده می شود. نمودار زیر، سلسله مراتبی انتخاب ماشین را نشان می دهد.

محاسبه وزن:

در فرایند سلسله مراتبی عناصر هر سطح نسبت به عنصر مربوطه خود در سطح بالاتر به صورت زوجی مقایسه شده و وزن آن ها محاسبه می شود. که این وزن ها را وزن نسبی می نامیم. سپس با تلفیق وزن های نسبی، وزن نهایی هر گزینه مشخص می گردد. کلیه مقایسه ها در فرایند سلسله مراتبی به صورت زوجی انجام می گیرد. به طور مثال اگر بخواهیم اتومبیل ها را از نظر معیار راحتی مقایسه کنیم ابتدا اتومبیل A را با B از این نظر مقایسه کرده و سپس این مقایسه را در مورد A با C و B با C نیز انجام می دهیم. 
این مقایسه ها توسط ساعتی به مقادیر کمی 1 تا 9 تبدیل شده اند که در جدول زیر مشخص گردیده اند.

در گام نخست باید وزن معیارها را مشخص کنیم.برای این کار نیاز است که معیارها را به صورت زوجی مقایسه نماییم. ترجیح زوجی این معیارها اط تصمیم گیرنده سوال شده و ماتریس مقایسه زوجی را تشکیل می دهیم که در جدول زیر نشلن داده شده است.

در گام بعدی میانگین هندسی هر سطح را محاسبه می کنیم: 
نکته:میانگین هندسی در ریاضیات، برابر است با ریشه nاُم از حاصلضرب n متغیر. بطور مثال میانگین هندسی دو عدد ۲ و ۸ برابر است با:

بدین ترتیب میانگی هندسی معیار قیمت 1.86، میانگین هندسی معیار مصرف 0.275، میانگین هندسی راحتی 0.5 و در نهایت میانگین هندسی مدل 1 محاسبه شده است. در این مرحله با جمع تمامی میانگین ها عدد 3.63 حاصل می گردد.بنابراین با تقسیم هر یک از میانگین های هندسی بر جمع کل میانگین ها وزن مربوط به آن معیار محاسبه شده است.

بنابراین معیار قیمت با وزن 0.511 در اولویت اول، معیار مدل با وزن 0.274 در اولویت دوم و معیار راحتی با وزن نهایی 0.137 در اولویت سوم و معیار مصرف با وزن 0.075 در اولویت نهایی قرار می گیرد.همانطور که مشاهده می کنید جمع اوزان نهایی حتما برابر با یک باید شود.

در گام بعدی باید بر اساس هر معیار گزینه ها را مقایسه زوجی کنیم.جداول مربوط به هر معیار در زیر مشاهده می کنید.

ماتریس مقایسه زوجی سه اتومبیل بر اساس معیار راحتی

ماتریس مقایسه زوجی سه اتومبیل بر اساس معیار قیمت

ماتریس مقایسه زوجی سه اتومبیل بر اساس معیار مصرف

ماتریس مقایسه زوجی سه اتومبیل بر اساس معیار مدل

درست همانند روشی که برای محاسبه اوزان معیارها در پیش گرفتیم وزن اتومبیل هار را بر اساس هر معیار محاسبه می کنیم. نتیج کلی این محاسبات در جدول زیر قابل مشاهده است:

در گام نهایی به راحتی با توجه به وزن های نسبی محاسبه شده وزن نهایی هر گزینه محاسبه می شود:

: (0.511*0.123)+(0.075*0.087)+(0.137*0.593)+(0.274*0.265)=0.265وزن نهایی اتومبیل A

: (0.511*0.320)+(0.075*0.274)+(0.137*0.341)+(0.274*0.655)=0.421وزن نهایی اتومبیل B

: (0.511*0.557)+(0.075*0.639)+(0.137*0.066)+(0.274*0.080)=0.341وزن نهایی اتومبیلC 

بنابراین اولویت نهایی اتومبیل ها مشخص گردید و اتومبیل B با وزن نهایی 0.421 در اولویت اول قرار گرفت.

فرایند تحلیل شبکه Analytic Network Process, ANP

آموزش کامل فرایند تحلیل شبکه Analytic Network Process, ANP

واژه ANP مخفف عبارت Analytical Network Process, ANP به معنی فرایند تحلیل شبکه است. فرایند تحلیل شبکه یا ANP یکی دیگر از تکنیک‌های تصمیم گیری است که شباهت زیادی به روش AHP دارد. 

روش AHP به وسیله توماس ال ساعتی در سال ۱۹۷۵ معرفی گردید که با هدف انتخاب گزینه مناسب براساس معیارهای چندگانه طراحی شده است. همچنین از این تکنیک برای وزن دهی به معیارها و زیرمعیارها نیز استفاده می‌شود. برای تعیین اوزان معیارها در فرایند تحلیل سلسله مراتبی از تکنیک مقایسه‌های زوجی استفاده می‌شود. 
روش تحلیل شبکه‌ای به وسیله ساعتی و تاکی زاوا در سال ۱۹۸۶ پیشنهاد شد. روش ANP تعمیم روش AHP است. در مواردی که سطوح پایینی روی سطوح بالایی اثرگذارند و یا عناصری که در یک سطح قرار دارند مستقل از هم نیستند، دیگر نمی‌توان از روش AHP استفاده کرد. تکنیک ANP شکل کلی تری از AHP است، اما به ساختار سلسله مراتبی نیاز ندارد و در نتیجه روابط پیچیده تر بین سطوح مختلف تصمیم را به صورت شبکه ای نشان می‌دهد و تعاملات و بازخوردهای میان معیارها و آلترناتیوها را در نظر می‌گیرد.

روابط درونی معیارها

براساس مدل بالا چهار معیار C1 تا C4 معیارهای اصلی تصمیم‌گیری را نشان می دهند. در روش AHP روابط درونی معیارها در نظر گرفته نمی شد ولی در اینجا همانطور که در شکل نشان داده شده است روابط بین معیارها نیز در نظر گرفته می شود. برای تعیین روابط بین معیارها دو راه کار وجود دارد:

- روابط بین معیارها و زیرمعیارها می تواند براساس ادبیات پژوهش تعیین شود. برای نمونه فرض کنید معیارهای اصلی مورد مطالعه عناصر آمیخته بازاریابی هستند. به روشنی در ادبیات پژوهش آمده است که بین عناصر آمیخته بازاریابی رابطه وجود دارد.

- راه کار بهتر و قابل اتکاتر استفاده از تکنیک DEMATEL است. با استفاده از تکنیک دیمتل می‌توان الگوی روابط درونی بین معیارها را مشخص کرد.

الگوریتم فرایند تحلیل شبکه روش ANP در مدیریت

روش تحلیل شبکه به تصمیم گیرنده اجازه ساخت یک شبکه به جای سلسله مراتب را می‌دهد. این امر امکان بررسی ارتباط داخلی بین عناصر رانیز ممکن می‌سازد. گره‌های موجود دراین شبکه، معادل بامعیارها یاگزینه‌ها می‌باشند وشاخه هایی که این گره‌ها را به هم متصل می‌کنند نیز معادل بادرجه وابستگی آن‌ها به همدیگر می‌باشند. تعیین روابط موجود در ساختار شبکه‌ای یا تعیین درجه وابستگی‌های متقابل بین معیارها باهم وگزینه ها، مهمترین کار روش تحلیل شبکه است. ارتباط و وابستگی می‌توانند به شکل ارتباط سطوح مختلف شبکه به صورت خارجی یا داخلی باشد. اهمیت نسبی هرعضو از مجموعه – در سطح مربوط به خود – مشابه روش تحلیل سلسله‌مراتبی به کمک مجموعه ای از مقایسه‌های زوجی انجام می‌پذیرد.

تکنیک ANP نیر مانند تکنیک AHP آغاز می شود. یک مدل فرضی را در نظر بگیرید که در آن چهار معیار وجود دارد. هر معیار از سه زیرمعیار تشکیل شده است و باید براساس این زیرمعیارها از بین سه گزینه بهترین گزینه انتخاب شود. این فرایند مستلزم محاسبات زیر است:

ابتدا معیارهای اصلی براساس هدف به صورت زوجی مقایسه می شود: W21

معیارهای اصلی براساس هر معیار به صورت زوجی مقایسه می شود: W22

زیرمعیارهای هر معیار براساس آن معیار به صورت زوجی مقایسه می شود: W32

مجموعه زیرمعیارهای موجود به صورت زوجی مقایسه می شود: W33

گزینه ها بصورت زوجی براساس زیرمعیارها مقایسه می شوند.

این مجموعه محاسبات ساختار سوپر ماتریس نامتقارن را تشکیل می دهد که در شکل بالا به ترسیم درآمده است. با استفاده از مفهوم نرمال کردن، سوپرماتریس ناموزون به سوپرماتریس موزون (نرمال) تبدیل می‌شود. در سوپرماتریس موزون جمع عناصر تمامی ستون‌ها برابر با یک می‌شود. سوپرماتریس موزون ر از نرم‌افزار سوپردسیژن استخراج می شود. در نهایت سوپرماتریس حد محاسبه می‌شود. سوپرماتریس حد با توان رساندن تمامی عناصر سوپرماتریس موزون بدست می‌آید. این عمل آنقدر تکرار می‌شود تا تمامی عناصر سوپر ماتریس شبیه هم شود. در این حالت تمامی درایه‌های سوپرماتریس برابر صفر خواهد بود و تنها درایه‌های مربوط به زیرمعیارها عددی می‌شود که در تمامی سطر مربوط به آن درایه تکرار می‌شود. سوپرماتریس حد محاسبه شده با نرم‌افزار سوپردسیژن می تواند اولویت نهائی شاخص ها و گزینه ها را بدست بدهد.

فرایند تحلیل شبکه ای ANP

تدوین استراتژی در سطح کلان به کمک فرایند تحلیل شبکه­ای (ANP)

 

 

 

چکیده

هدف پژوهش حاضر انتخاب استراتژی کلان (استراتژی تهاجمی، تدافعی، ثبات)  برای شرکت ایران خودرو می باشد و از نظر هدف کاربردی و به شیوه توصیفی انجام شده است. شیوه جمع آوری داده­ها در این پژوهش پرسشنامه می­باشد که در شرکت ایران خودرو توزیع و توسط مدیران و کارشناسان ارشد این شرکت تکمیل گردید. در این پژوهش ابتدا معیارهای تصمیم­گیری شرکت شناسایی شدند و سپس به کمک فرایند تحلیل شبکه­ای استراتژی­های کلان اولویت­بندی گردیدند و به این نتیجه دست یافت که برای شرکت ایران خودرو استراتژی تهاجمی از بین استراتژی­های دیگر اولویت بیشتری را داراست و این استراتژی به­عنوان مناسب­ترین استراتژی کلان برای این شرکت انتخاب گردید.

 

واژه­های کلیدی: مدیریت استراتژیک، استراتژی کلان، تصمیم گیری چند معیاره، فرآیند تحلیل شبکه ای

 

 

1-    مقدمه

باتوجه به محیط متحول و در حال تغییر فقط داشتن یک استراتژی مناسب می‌تواند به بنگاه در تداوم حیات و کسب مزیت رقابتی کمک کند. استراتژی یک برنامه نیست بلکه یک طرز نگرش است که اساس آن بر تشخیص فرصت­های اصلی و محقق ساختن منافع نهفته در آن قرار دارد [1]. مقصود از تدوین استراتژی تعیین ماًموریت شرکت، شناسایی نقاط قوت و ضعف داخلی سازمان، تعیین هدف­های بلند مدت، در نظر گرفتن استراتژی­های گوناگون و انتخاب استراتژی­های خاص جهت ادامه فعالیت می­باشد [2]. در دنیای رقابتی امروز به طور قطع، می­توان گفت که هر استراتژی­ای برای تمامی سازمان­ها مناسب نیست. اگر استراتژی برای یک سازمان مطلوب و موثر باشد، لزوماً در دیگر سازمان­ها مفید نخواهد بود. همگام با روند جهانی افزایش گرایش به بهره­گیری از ابزارها و تکنیک­های مدیریت استراتژیک، در کشور ما نیز به دلایلی از جمله خصوصی سازی و آمادگی جهت پیوستن به سازمان تجارت جهانی، احساس نیاز به بکارگیری موثر چنین ابزارهایی رو به افزایش است [3]. منابع در دسترس سازمان­ها محدود است، متاسفانه اغلب شرکت­ها و موسسات به دلیل فقدان الویت بندی مناسب در شاخصه­ها و معیارها، بسیاری از منابع خود را از دست می­دهند و همواره انتخاب مهمترین و کاربردی­ترین استراتژی (با در نظر گرفتن محدودیت منابع سازمانی و هزینه‌بر بودن استراتژی‌ها) که ارزش تخصیص منابع را داشته باشد، چالش اصلی مدیران است [4]. امروزه رشد روز افزون سازمانها و رقابت برای تحصیل سهم بیشتر بازار، ضرورت وجود برنامه استراتژیک مناسب را دو چندان می نماید. به طور کلی استراتژی های کلان به سه دسته استراتژی های تهاجمی، استراتژی تدافعی و استراتژی ثبات قایل تقسیم می باشند [13]. استراتژی تهاجمی، استراتژیست که در طی آن، سازمانها درصدد افزایش سود و تسخیر بازارهای بیشتری هستند، معمولا این استراتژی هنگامی اتخاذ می­گردد که نتیجه تجزیه و تحلیل عوامل محیطی و داخلی مساعد باشند. در حالی که استراتژی تدافعی، هنگامی اتخاذ می گردد که حیات یک سازمان مورد تهدید قرار گرفته و امیدی به رقابت موثر وجود نداشته باشد. استراتژی ثبات نیز تمرکز بر حمایت و اصلاح روند کنونی دارد [5]. با توجه به تحولات و تغییرات بوجود آمده در فضای کسب و کار بین المللی و تاثیر آن بر اقتصاد ملی کشورها، به خصوص بر روی بخش صنعت، رقابت سنگین بین قدرت­های خودروسازی جهان شکل گرفته است [6]. همانگونه که بیان شد به علت محدود بودن منابع سازمانی و فضای رقابتی شدید، شرکت­ها باید از استراتژی مناسب برای رسیدن به اهداف خود استفاده کنند. شرکت ایران خودرو به عنوان تولید کننده انواع خودرو از این قاعده مستثنی نبوده و در راستای تثبیت و بهبود موقعیت رقابتی خویش درصدد تدوین استراتژی و انتخاب مناسب­ترین استراتژی  برآمده است، که فرایند اجرای آن، موضوع مقاله حاضر را در بر میگیرد و هدف اصلی این پژوهش عبارتست از: شناسایی معیارهای تصمیم­گیری و انتخاب مناسب‌ترین استراتژی با استفاده از فرایند تحلیل شبکه‌ای.

2- مبانی نظری و پیشینه تحقیق

2-1-  تعاریف مفهمومی                                                                              

·   مدیریت استراتژیک

مدیریت استراتژیک فرایند تضمین دست یابی سازمان به فواید ناشی از به کارگیری استراتژی­های سازمانی مناسب و همچنین هنر و علم فرمول بندی، اجرا و ارزیابی تصمیمات چند بعدی با تأکید بر یکپارچه سازی عوامل مدیریت، بازاریابی، امور مالی، تولید و خدمات و غیره می باشد [7].

 

·   استراتژی کلان

استراتژی کلان سازمان، تعیین کننده جهت­گیری اصلی سازمان با در نظر گرفتن مجموعه عوامل محیطی و درونی است. به طور کلی استراتژی­­های کلان شامل:

استراتژی تهاجهی: وجهی از گرایش استراتژیک شرکت را پوشش می­دهد که در مقایسه با رقبایش، به سرعت منابع را برای بهبود موقعیت بازار به کار می­برد. این استراتژی، سرمایه­گذاری قابل ملاحظه­ای را می­طلبد و تاکیدش بر توسعه­ی سهم بازار است [8].

استراتژی تدافعی: منعکس کننده رفتارهایی با هدف محافظت از موقعیت بازار در برابر هر تلاشی برای توسعه­ی آن است. برخلاف اقدامات بعد تهاجهی، تاکیدش روی کاهش هزینه و کسب کارایی است [8].

استراتژی ثبات:  یک نوع استراتژی که ما بین دو استراتژی فوق قرار می گیرد، تلاش می کند تا به مجموعه ای محدود و با ثبات از کالا و خدمات دست یابد، اما با دقت از مجموعه ای منتخب از تحولات جدید و خوش آتیه در صنعت خود پیروی می کند [9].

 

·           تصمیم‌گیری چند معیاره

روش تصمیم­گیری چند معیاره شامل یک سری از تکنیک­ها (از جمله جمع وزن­ها یا تحلیل­های همگرایی) است که اجازه می دهد، طیفی از معیارهای وابسته به یک مبحث امتیازدهی و وزن دهی شده و سپس بوسیله کارشناسان و گروه­های ذینفع رتبه بندی شوند [10].

 

·       فرایند تحلیل شبکه‌ای

فرایند تحلیل شبکه‌ای، یکی از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره (MCDM) موسوم به فرایند تحلیل سلسله مراتبی یا روش تحلیل سلسله مراتبی توسعه یافته است که طی آن سلسله مراتب به شبکه‌ها تبدیل شده‌اند. در روش تحلیل سلسله مراتبی، مسائل به چند سطح مختلف تجزیه می‌شوند و مجموع این سطوح تشکیل یک سلسله مراتب را می‌دهد. در این روش، هر یک از عناصر، به عناصر سطح بالاتر وابسته می‌باشند. این امر نیز ضعف‌های اصلی این روش به شمار می‌رود [14]. همچنین شمار معیارهای قابل بهره‌گیری در این فرایند تحلیل سلسله مراتبی محدود است و برتری اساسی مدل تحلیل شبکه­ای بر این روش این است که فرایند تحلیل شبکه­ای وابستگی درونی بین معیارها را در نظر می گیرد ولی فرایند تحلیل سلسله مراتبی این وابستگی را در نظر نمی گیرد [15].

 

برای دانلود متن کامل مقاله اینجا کلیلک نمایید

نمونه پرسشنامه فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP

 پرسشنامه برداشت اطلاعات جهت مقایسه‌های زوج

 با عرض سلام

پرسشنامه‌ای که پیش رو دارید، به منظور اولویت بندی و انتخاب استراتژی در شرکت سایپا تنظیم شده است. خواهشمند است سوالات را بدقت مطالعه کرده و به آنها پاسخ دهید.

از اینکه وقت شریف خود را در اختیار ما قرار می‌دهید سپاسگزاری می‌نمائیم.

 

پرسشنامه طراحی شده بر اساس جدول مقیاس‌های 1-9،Satty صاحبنظر این عرصه می‌باشد که بایستی به هر سوال امتیازی بین اعداد 1 تا 9 داده شود. نمره یک نمایانگر اهمیت یکسان دو عنصر است و نمره 9 نشان دهنده اهمیت بسیار زیاد یک عنصر در مقایسه با عنصر دیگر می‌باشد. درجه اهمیت اعداد 1 تا 9 در مقایسات دو به دو در ذیل ارائه شده اند.

مقدار عددی	درجه اهمیت در مقایسه دو به دو
1	ترجیح یکسان
2	یکسان تا نسبتاً مرجح
3	نسبتاً مرجح
4	نسبتاً تا قویاً مرجح
5	قویاً مرجح
6	قویاً تا بسیار قوی مرجح
7	ترجیح بسیار قوی
8	بسیار تا بی اندازه مرجح
9	بی اندازه مرجح

 

توضیحات لازم در مورد استراتژی ها و معیارها و همچنین مثالی از نحوه پر کردن پرسشنامه در پیوست ارائه شده است که در صورت نیاز می توانید به آنها مراجعه نمائید. خواهشمند است با پاسخگویی مناسب به این سوالات ما را در انجام این تحقیق یاری نمائید.

با تشکر

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید

نمونه تحلیل انجام شده روش AHP با نرم افزار expert choice

 

نمونه تحلیل انجام شده روش AHP

با نرم افزار expert choice  

 

4-1- مقدمه

پژوهش به فرآیندی اشاره دارد که برای گردآوری و تحلیل داده‌ها استفاده می‌شود، تا فهم ما نسبت به موضوع مورد مطالعه افزایش یابد. تجزیه و تحلیل داده‌های جمع آوری شده با ابزارهای معتبر، یکی از پایه‌های اصلی هر مطالعه و بررسی است. پس از گردآوری داده‌ها، مرحله جدیدی از فرآیند تحقیق که به مرحله تجزیه و تحلیل داده‌ها معروف است، آغاز می‌شود. این مرحله در تحقیق اهمیت زیادی دارد؛ زیرا نشان دهنده تلاش‌ها و زحمات فراوان گذشته است. در این مرحله با استفاده روش‌های مختلف و با تکیه بر معیار عقل سعی می‌کند داده‌ها را در جهت آزمون فرضیات و ارزیابی آن مورد بررسی قرار دهد(**** ، 1390).

در این فصل به تجزیه و تحلیل داده‌های حاصل از پرسشنامه های مقایسه زوجی پرداخته می شود در ابتدا نرخ ناسازگاری مقایسات زوجی بررسی می گردد و پس از تحلیل کلیه پرسشنامه های مقایسه زوجی، رتبه بندی نهایی گزینه ها و معیارها بدست می آید

4-1- تحلیل سلسله مراتبی(AHP)

فرایند تحلیل سلسله مراتبی یکی از معروفترین فنون تصمیم گیری چند معیاره است که اولین بار توسط توماس ال. ساعتی عراقی الاصل در دهه 1970 ابداع گردید(ایزد بخش و همکاران، 1388). فرایند تحلیل سلسله مراتبی منعکس کننده رفتار طبیعی و تفکر انسانی است. این تکنیک، مسائل پیچیده را بر اساس آثار متقابل آنها مورد بررسی قرار می‌دهد و آنها را به شکلی ساده تبدیل کرده و به حل آن می‌پردازد (**** ، 1380).

فرایند تحلیل سلسله مراتبی در هنگامی که عمل تصمیم گیری با چند گزینه و معیار تصمیم گیری روبروست می‌تواند استفاده گردد. معیارهای مطرح شده می‌تواند کمی و کیفی باشند. اساس این روش تصمیم گیری بر مقایسات زوجی نهفته است. تصمیم گیرنده با فراهم ساختن درخت سلسله مراتب تصمیم گیری کار تحلیل را شروع می کند. در سطح صفر هدف تصمیم گیری قرار می گیرد و در سطح اول شاخص ها(معیارها) و در سطح دوم نیز گزینه ها جهت اولویت بندی قرار دارند که ممکن است با توجه به نوع مساله تعداد سطوح معیارهای اصلی و فرعی بیشتر باشد( *** ، 1387).

ساختار سلسله مراتبی شامل چهار سطح می باشد که سطح اول را هدف و سطح دوم را معیارهای اصلی، سطح سوم را معیارهای فرعی و سطح چهارم گزینه ها تشکیل داده اند. که از روش AHP برای تعیین اوزان معیارها و گزینه ها استفاده می شود.

در روش AHP مقایسه زوجی بین هر کدام از سطوح معیارها انجام می گیرد و به کمک نرم افزار Expert choice پرسشنامه های مقایسه زوجی تحلیل و نرخ ناسازگاری آنها تعیین می شود. چنانچه نرخ سازگاری کمتر از ****  باشد مقایسه های زوجی انجام گرفته شده قابل قبول می باشد.

جدول شاخص ها

ردیف	شاخص ها	نماد
1	مدیریت شهری	X1
2	کسب و کار	X2
3	نیروی انسانی	X3
4	حمل و نقل	X4
5	انرژی	X5

 

جدول زیر شاخص ها

ردیف	زیر شاخص ها	نماد
1	گردشگری	Xi1
2	کالبدی زیرساختی	Xi2
3	بهداشت و درمان	Xi3
4	آموزشی و فرهنگی	Xi4
5	خدمات شهری	Xi5
6	خدمات صنفی تولیدی	Xi6

برای دریافت متن کامل اینجا کلیک نمایید

فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)

فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)

مقدمه

دنیای اطراف ما مملو از مسائل چند معیاره است و انسان­ها همیشه مجبور به تصمیم­­گیری در این زمینه­ها هستند. از احداث یک سد اهداف مختلفی مانند توسعه کشاورزی، تولید برق، توسعه اقتصادی و اجتماعی و تغییر شرایط آب و هوایی و.... دنبال می­شود که تصمیم­گیرندگان علاقه­مندند که همه این اهداف در حد ممکن بهینه شوند. در تصمیم­گیری­های کلان مانند تنظیم بودجه سالانه کشور نیز متخصصین اهداف مختلفی مانند امنیت، آموزش، توسعه صنعتی، بهداشت و....... را تعقیب می­کنند و مایلند که این اهداف را بهینه نمایند.

انواع حالت­های تصمیم­ گیری:

در هر تصمیم­گیری فضای تصمیم­سازی به صورت پیوسته یا گسسته است. همچنین ممکن است تصمیم­گیری تک معیاره یا چند معیاره باشد. بعلاوه این معیارها می­توانند بصورت­های کمی، کیفی و یا تلفیقی از هر دو (در حالت چند معیاره) باشند. در فضای گسسته و حالت تک معیاره، تصمیم­گیری راحت است. در حالتی که معیار کیفی باشد، تصمیم­گیری مقداری مشکل بوده و لازم است که ابتدا استاندارد تعریف شود. در حالتی که معیارهای چندگانه (اعم از کیفی و یا کمی) مطرح باشند، علاوه بر حالت فوق مساله تبدیل معیارها به هم نیز مطرح است.

بنابراین فرآیند تصمیم­گیری با دو مشکل اساسی زیر روبروست:

1.فقدان استاندارد برای اندازه­گیری معیار کیفی.

2. فقدان واحد برای تبدیل معیارها (اعم از کیفی و کمی) به یکدیگر.

 

 

 

فورمن (1985)[2]، معتقد است که یک سیستم پشتیبانی تصمیم­گیری چند معیاره باید دارای خصوصیات زیر باشد:

1. امکان فرموله کردن مساله و تجدیدنظر در آن را بدهد.

2. گزینه­های مختلف را در نظر بگیرد.

3. معیارهای مختلف را در نظر بگیرد.

4. معیارهای کمی و کیفی را در تصمیم­گیری دخالت دهد.

5. نظرات افراد مختلف را در مورد گزینه­ها و معیارها لحاظ کند.

6. امکان تلفیق قضاوت­ها برای محاسبه نرخ نهایی را بدهد.

7. بر مبنای یک تئوری قوی استوار باشد.

فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) یکی از جامع­ترین سیستم­های طراحی شده برای تصمیم­گیری با معیارهای چندگانه است، زیرا این تکنیک امکان فرموله کردن مساله را به صورت سلسله مراتبی فراهم می­آورد و همچنین امکان در نظر گرفتن معیارهای مختلف کمی وکیفی را در مساله دارد. این فرآیند گزینه­های مختلف را در تصمیم­گیری دخالت می­دهد و امکان تحلیل حساسیت را دارد. علاوه­براین، بر مبنای مقایسه زوجی بنا نهاده شده است، که مقاومت و محاسبات را تسهیل می­نماید. همچنین میزان سازگاری و ناسازگاری تصمیم را نشان
می­دهد که از مزایای این تکنیک در تصمیم­گیری چند معیاره است. بعلاوه از یک مبنای تئوریک قوی برخوردار بوده و براساس وصول بدیهی[3] بنا نهاده شده است.

فرایند تحلیل شبکه ای ANP

ارائه مدل تلفیقی تحلیل سلسله مراتبی فازی، تحلیل رابطه­ای خاکستری و برنامه­ریزی چند هدفه

به منظور انتخاب شریک تجاری

 

علی محمدی*، مهناز حسین‌زاده**، محمد باقرزاده آذر***

 

چکیده

 امروزه همگام با افزایش جمعیت، صنایع به سوی فن­آوری­هایی می­روند که بتواند هم سرعت تولید را بیشتر نمایند و هم کیفیت محصولات را بالا ببرند. طراحی، تولید و مهندسی به کمک کامپیوتر، یکی از جدیدترین فن­آوری­هایی است که در عرصه وسیعی از صنایع و علوم کاربرد دارد، به گونه­ای که امروزه شرکت­ها در پی آنند که تا حد امکان، به نحوی مؤثر، از این فن­آوری­ها بهره‌گیری نمایند و بدین منظور، همواره در جستجوی بهترین شرکت­های ارائه دهنده این قبیل خدمات برای تسهیل فرایندهای خود هستند. در این مقاله، نخست تلاش شده است تا دیدی کلی در رابطه با طراحی، تولید و مهندسی به کمک کامپیوتر ایجاد شود. سپس مدلی تلفیقی از سه تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی، تحلیل رابطه­ای خاکستری و برنامه­ریزی چند هدفه ارائه شده است. در مطالعه­ای موردی، این مدل به عنوان ابزاری قدرتمند برای تصمیم‌گیری یک شرکت برای رده­بندی و انتخاب چندین شرکت دارای عملکرد برتر در زمینه طراحی و ساخت به کمک کامپیوتر، به عنوان شرکای تجاری، به کار گرفته شده است.

 

کلید واژه‌ها: طراحی، تولید و مهندسی به کمک کامپیوتر،تحلیل رابطه­ای خاکستری، فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی، برنامه­ریزی چند هدفه صفر و یک.

مقدمه

      با ظهور مفاهیم نوین در ابعاد گوناگون طراحی و تولید و محور قرار گرفتن انعطاف به جای بهره‌وری، ضرورت بهره­گیری از امکاناتی که قادر به عرضۀ توانایی بیشتر در حوزۀ طراحی و تولید باشند، کاملاً مشهود گردیده است. این امکانات که امروزه با واژه­هایی چون طراحی و تولید به کمک کامپیوتر نام­گذاری شده­اند، حدود 35 سال قدمت دارند. امروزه به دلیل اتخاذ راهبرد مشتری­گرایی توسط سازمان‌ها به منظور افزایش قدرت رقابت و حفظ بقاء، سیستم­های تولید آنها بیشتر به سمت تولید سفارشی گرایش پیدا کرده است و کمتر از تولید انبوه حمایت می­شود. از این­رو، سازمان­ها همواره به دنبال فن­آوری­هایی هستند که بتوانند تأثیر بیشتری بر بهینه نمودن عوامل کلیدی موفقیت، نظیر افزایش سرعت تولید، کاهش ضایعات تولید، افزایش قابلیت اطمینان در زمان تحویل، کاهش هزینه تولید و غیره داشته باشند [9].

بر خلاف دوره­های قبلی رشد و تکامل فن­آوری که تمرکز طراحان و تولید­کنندگان بر تفکیک عملیات و بالا بردن صحت و دقت عملکرد­ها بود، امروزه ضمن حفظ فاکتور­های کیفی گذشته، با تجمیع مراحل اجرائی به کمک حافظه­های کامپیوتری، امکان ایجاد سرعت عمل بالاتر و تنوع فعالیت­ها، چه در مراحل طراحی و چه در تولید قطعات، فراهم آمده است. با توجه به توان بالای پردازش اطلاعات توسط کامپیوتر­های امروزی، علاوه بر بهبود بهره­وری طراحی و بهتر شدن کیفیت آن، تدارک اسناد و مدارک لازم برای طی مراحل تولید، به‌ویژه ایجاد بانک اطلاعاتی برای دستیابی به تولید مطمئن­تر و با خطای اجرایی محدود پدید آمده است.

فن­آوری طراحی، ساخت و مهندسی به کمک کامپیوتر[1] عبارت است از به‌کارگیری کامپیوتر در طراحی، آنالیز مهندسی و ساخت قطعات و مجموعه­های مهندسی [3]. این فن­آوری، روشی کارا، دقیق و منسجم برای تولید محصولات با کیفیت بالاست. سیستم­های طراحی به کمک کامپیوتر و تولید به کمک کامپیوتر که ابتدا مستقل از یکدیگر بودند، امروزه به صورت سیستم­های منسجم درآمده­اند، به نحوی که می­توانند کلیه مراحل طراحی و تولید یک محصول خاص را از ابتدا تا لحظه حمل آن زیر نظر داشته باشند. هدف کلی از استقرار این سیستم، افزایش چابکی و انعطاف­پذیری سازمان­های تولیدی است [22].

 

برای دانلود متن کامل مقاله اینجا کلیک  نمایید